این روزها فضای مجازی نقطه محوری اتصال آدمیان و فعالیت ها اعم از اقتصادی و فرهنگی و غیره شده است .

فضای مجازی در جامعه ما که تا قبل از کرونا به برخی از ذهن ها  فقط سیاهی و ابعاد منفی آن را متبادر می کرد به یکباره آن  روی سکه خود را با کارکردهای مثبتش نشان داد و نمودی دیگر از واقعیت ها را به رخ کشید.

اوایل که سرو کله کرونا پیدا شده بود و با سرعت در میان مردمان می تاخت و جان می ستاند؛ هر روز واهمه مردمان از این ویروس بیشتر و بیشتر شد و همگان تلاش کردند تا با خودکنترلی و خودقرنطینگی کمتر در فضای خارج از منزل چهره بر  این ناشناخته موذی بنمایانند تا از آن در امان بمانند.

با وجود همه محدودیت ها اعم از آگاهانه و اختیاری و یا اجباری وضعیت آنگونه بود که گویا باید ایستایی در بسیاری از امور ایجاد می شد تا ویروس ردپای مردمان را نگیرد و به سراغ آنان نرود؛ اما با این توقف گسترده، کارچرخ اقتصاد کشور و خانواده های  بسیاری مختل می شد و بسیاری از امور آنان همچون آموزش های آنان نیز به تعویق می افتاد.

در چنین شرایط سختی؛ فضای مجازی در میان همه ذهنیت ها وابعاد منفی، یاوری بزرگ در بسیاری از زمینه ها شد نشان داد که برعکس آنچه که عده ای می پندارند که باید سرعت حداقلی برای اینترنت وجود داشته باشد تا امکان سوء استفاده ها فراهم نشود، می توان  از این ابزار به بهترین نحو در راه پیشرفت ، توسعه ، رونق اقتصادی و اخلاقی بهره گرفت.

کرونا که نسخه قرنطینه و ماندن در خانه را برای همه پیچید و تمامی مدارس ، ادارات  و بسیاری از کسب و کارها را به تعطیلی کشاند ، موجب سربرآوردن فضای مجازی با کارکردهای بسیار و گسترده و مثبت خود شد؛  مدرسه و دانشگاه مجازی شد و بسیاری توانستند آموزش های خود در بخش های مختلف را در بستر اینترنت دنبال کنند.

پیام های بهداشتی ، دستور العمل ها ، آموزش ها ، فرهنگ سازی ،کسب و کارهای آنلاین ،  پرداخت قبوض و فعالیت های بانکی وحتی تبلیغ و ترویج آموزه های دینی از جمله زمینه هایی بودند که در شیوع کرونا بیشتر نیاز جامعه برای برخورداری سهل همگان را از بستر اینترنت و فضای مجازی نشان داد.

حتی فضای مجازی به کمک خانواده ها آمد تا فاصله ها را در تصویری و صدایی کوتاه نموده و به آنی بدون  نقض پروتکل های بهداشتی همه را در کنار هم گردآورده و مردم بیشتر قدر یکدیگر را بدانند.

گیلان  دومین استانی بود که درگیر شیوع کرونا شد و در این مدت مردمان این سرزمین با وجود سرعت اتفاقات ، تجارب بسیار جدیدی را با هم داشتند ؛ حس همدلی و نوع دوستی با کادر درمان ، کمک به درماندگان ، کمک برای جبران کمبودهایی همچون ماسک ، راه اندازی هشتگ های مختلف برای کمک به همنوعان و یا هشتگ در خانه بمانیم  که تاثیرات بسیارخوبی برای ماندگار شدن مردم در منازل داشت.

در این میان بسیاری از معلمان نگران از عقب ماندگی دانش آموزان شان قبل از راه اندازی کانال و برنامه ای از سوی آموزش و پرورش با عنوان ” شبکه شاد ” با تداوم تعطیلی ها خود دست به کار شدند وآموزش ها  را از طریق شبکه های اجتماعی  آغاز کردند.

تعدادی از مردم نیز  در نوروز امسال  که دور از خانواده بودند ، برای رعایت موارد بهداشتی ؛ سفروحذر و دیدن خانواده های شان را به زمان دیگری موکول کردند. اما فضای مجازی این دیدارها را تازه کرد .

فیروز فاضلی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان در جلسه  شورای فرهنگ عمومی استان با  اشاره به فعالیت موفق رسانه و فضای مجازی استان در بحران کرونا گفت: ظرفیت های ناشناخته حوزه فضای مجازی در زمان کرونا شناسایی شد.

هر چند کارکردهای مثبت فضای مجازی را نمی توان در گزارشی گنجاند اما یکی از مواردی که بیانگر نیاز و ضرورت کار وسیع تر برای این مقوله بود کسب و کارهای انلاین بودند .

اگرچه دولت یازدهم ازهمان ابتدای استقرار، اقدامات بسیاری برای فراهم کردن زمینه فعالیت کسب و کارها در فضای مجازی انجام داد و کسب و کارهای بسیاری از شبکه های اجتماعی برای عرضه محصولات شان استفاده کردند اما در جریان شیوع کرونا لازمه وجود آنها بر بستر وب بیشتر مشخص شد.

استاندار گیلان نیز در جلسه مدیریت کرونا طی ماه جاری با تأکید بر لزوم تقویت زیرساخت‌های ارتباطاتی برای تسهیل خرید مردم از طریق فضای مجازی گفت: ارائه آموزش های لازم مبنی بر مراقبت از کلاهبرداری ها و سوء استفاده های احتمالی، مورد توجه باشد؛ چراکه خریدهای غیرحضوری، از مواردی است که در سبک زندگی جدید و سازگاری با کرونا باید بیشتر معرفی شود.

ارسلان زارع خاطرنشان کرد: بهره‌گیری از بستر فضای مجازی و قابلیت های دولت الکترونیک، بخشی از سبک جدید زندگی محسوب می‌شود که می‌توان در این راستا از فرصت تابستان و اوقات فراغت نوجوانان و جوانان بهره گرفت.

یک شهروند در این ارتباط گفت: کرونا به فضای مجازی هویت حقیقی بخشید و مشخص شد که استفاده و یادگیری تکنولوژی لازمه برای همگان است .

شیرین ساعدی افزود: بنابراین باید به جای اختلال برای استفاده تکنولوژی و فناوری ها با عنوان اینکه موجب مشکلات فرهنگی و اجتماعی می شود، استفاده صحیح و  کاربردی برای پیشرفت، کمک به مسائل اقتصادی  ، توسعه ، عمران و آبادنی  بهره گرفت و استفاده از فضای مجازی را هدفمند کرد.

وی گفت: تمامی تکنولوژی ها یک بخش  مثبت و یک بخش منفی داردند همچون برق که اگر مستقیم به آن دست بزنیم ، می میریم اما اکنون اگر یکساعت برق ما قطع باشد ، مشکلات بسیاری را برای ما پدید می آورد ؛ از این رو نباید گفت اصلا برق نباشد تا هیچ مرگی بدلیل برق گرفتگی نباشد بلکه باید بیاموزیم که چگونه موارد احتیاطی را رعایت کنیم.

کرونا موجب جهش فکری و نیاز به وجود کسب و کارهای آنلاین را بیش از پیش نشان داد

مشاوریک شرکت استارتاپی محصولات کشاورزی با اشاره به اینکه بسیاری از کسب و کارهای آنلاین با شیوع کرونا تعطیل نشدند، گفت: قبل از شیوع کرونا و طی سال های اخیر کسب و کارهای آنلاین بسیاری فعالیت می کردند که در جریان گسترش کرونا برخلاف کسب وکارهای سنتی توانستند بیشتر نمود یافته و خدمات ارائه  کرده و به فعالیت شان ادامه دهند.
آرش دهبان با اشاره به اینکه افراد به طور معمول روزانه یکی دوساعت از وقت خود را به وب گردی اختصاص می دهند، افزود: شکل گرفتن کسب و کارها در بستر اینترنت  علاوه بر  داشتن سود برای عرضه کننده محصول برای مشتریان نیز حائز اهمیت است.

وی تصریح کرد:  مشتریان علاوه بر جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه برای انتخاب محصول می توانند در هر زمانی از شبانه روز به سایت مراجعه داشته و خرید خود را به صورت آن لاین انجام دهند.

وی با بیان اینکه در جریان شیوع کرونا و زمانی که فضا متشنج شده  بود بدلیل شوک به جامعه خرید به صورت فیزیکی و آن لاین کمتر شده بود، اظهار کرد:  اما پس از مدتی و توصیه ها بر لزوم در خانه ماندن رغبت به خریدهای انلاین بیشتر شد ، به طوری که خرید محصولات از سایت مان طی این مدت تا ۳۰ درصد رشد داشته است.

دهبان کرونا را با وجود تمامی مشکلاتش موجب جهش فکری و تغییر در دیدگاه ها دانست و افزود: با وجود مزایای بسیار در خریدهای اینترنتی بسیاری از مردم  نه تنها در کشور مان بلکه در جهان تمایل به خریدهای حضوری و مشاهده و لمس محصول از نزدیک دارند.

وی با  اشاره به اینکه یکی از دلایل گرایش به خرید به صورت حضوری و فیزیکی  واهمهه امکان سوء استفاده و کلاهبرداری در عرضه محصولات به صورت اینترنتی است، گفت: مردم باید خرید های شان را از برندهای معتبر خریداری کنند.

وی با تاکید بر ضرورت اعتماد دو طرفه بین فروشنده و خریدار  تصریح کرد: به همین دلیل ما تلاش کردیم بری مشتریان اعتماد سازی کنیم  یعنی با تهیه فیلم از زمان تهیه ، برداشت و بسته بندی محصولات به مصرف کنندگان نشان می دهیم که در چه شرایطی محصول انتخاب و بسته بندی و چگونه پروتکل های بهداشتی رعایت می شود.

وی عنوان کرد : ضمن انکه در صورت نارضایتی مشتری تا ۴۸ ساعت محصول را مرجوع می کنیم و هزینه آن را باز می گردانیم.

وی تصریح کرد: کرونا باعث شد تا کارکردهای  مثبت اینترنت و فضای مجازی بیش از گذشته مشخص شود  و باید از این فرصت برای استفاده صحیح از تکنولوژی هر چه بیشتر بهره گرفت.

کرونا موجب تغییر سبک زندگی مردم شد

عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه گیلان  با بیان اینکه کرونا موجب تغییر سبک زندگی مردم شده است، اظهار کرد: با شیوع کرونا رفت و آمدها محدود و قرنطینه خانگی صورت گرفت ؛ از این رو ،  مجبور شدیم بسیاری از کارهایی که در گذشته  ضروری به نظر نمی رسیدند را  انجام دهیم  .

هدا حلاج زاده با اشاره به  تعطیل شدن مدارس در زمان شیوع کرونا اظهار کرد:  نقش  و کارکردهای بسیاری از فضای مجازی بویژه شبکه های اجتماعی  که در گذشته بیشتر نقش پر کردن اوقات فراغت افراد را داشتند با شیوع کرونا بیش از گذشته مشخص شد.

وی با بیان اینکه تغییر و تحولاتی که به خاطرکرونا در زندگی ما ایجاد می شود را نمی توانیم نادیده بگیریم ، تصریح کرد: در حال حاضر بدلیل شیوع کرونا بسیاری از  آموزش ها در حوزه دانشگاه ، آموزش و پرورش  به فضای مجازی انتقال یافته و بیشتر آموزش های ما از همین طریق میسر شده  است.

وی  گفت: راه اندازی  پویش هایی” همچون در خانه بمانیم” یا “استفاده از ماسک” نیز در فضای اینترنت شکل گرفته و مردم با دقت رفتارهای  اجتماعی همدیگر را رصد و کنترل  می کنند.

وی با بیان اینکه کرونا و فضای مجازی در تغییر سبک زندگی تاثیر گذار بوده و به آن شتاب بخشیدند، افزود: اموزش ها در حوزه اموزش و پرورش و دانشگاه نیز به تدریج در  فضای وب شکل خواهد گرفت.

حلاج زاده گفت: با روند پیشرفت تکنولوژی تغییرات در سبک زندگی ایجاد می شد اما  کرونا احساس نیاز به بهره گیری از تکنولوژی  را  سرعت بخشید .

وی یاداور شد: اگرچه کرونا در بخش های اقتصادی لطمات بسیاری را وارد کرد اما این فضا موجب شد تا متوجه شویم و ابعاد جدیدی از از کارکردهای فضای مجازی برای ما مشخص شود که تا کنون با آن اشنایی نداشتیم وضرورتش را متوجه نمی شدیم تا  بتوانیم از ان به طور  بهینه استفاده کنیم.

وی بیان کرد: وجود اینترنت و شبکه های اجتماعی باعث شد که انجام  بسیاری از کارها که با توجه به تعطیلی، محدودیت ها و قرنطینه امکان انجام آنها وجود نداشت، انجام شود.

حلاج زاده با بیان اینکه اکنون جنبه اموزش و کسب و کارها در فضای مجازی و بستر اینترنت برجسته شده است ، خاطر نشان کرد: کرونا به مرور زمان که طولانی تر شود مجبور به نگاه ویژه و متفاوت به کسب و کار ها می شویم.

وی به مشکلات اینترنتی نیز اشاره و بیان کرد: البته استفاده از فضای مجازی نیازمند فراهم کردن زیرساخت های آن است که سرعت اینترنت،  پهنای باند پوشش اینترنت در همه نقاط حتی دور افتاده ترین جاهایی که مردم در آنجا زندگی و تحصیل می کنند.

این کارشناس جامعه شناسی با اشاره به اینکه در حال حاضر سرعت اینترنت و پهنای باند جوابگوی نیاز جامعه نیست ،خاطر نشان کرد : اگر قرار باشد با توجه به این شرایط بتوانیم زندگی روزمره را دنبال کنیم باید سرعت و پهنای باند بیشتر شود و همه دسترسی آسان و ارزان به آن و امکانات ابزاری آن داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه در زمان کرونا بسیاری از مردم توانایی تهیه گوشی مناسب برای استفاده از فضای مجازی و آموزش های  تحصیلی مدارس را نداشتند ، تصریح کرد : باید شرایطی فراهم شود تا همگان بتوانند از آموزش‌های مجازی در شرایطی همچون وضعیت کنونی و شروع کرونا استفاده کنند ؛ چرا که ممکن است بخشی از اقشار نیازمند جامعه به این امکانات دسترسی نداشته باشند و در حاشیه قرار بگیرند .

وی گفت: در برنامه های همچون شاد که از سوی آموزش و پرورش برای برای آموزش دانش آموزان تدارک شده بود، بایستی به نحوی این نرم افزارها کارایی داشته باشد تا با گوشی مناسب امکان استفاده سهل و بهینه از آن داشت  اما به دلیل سرعت  اینترنت یا برنامه نرم افزاری معرفی شده ، این  قابلیت حتی نصب آن بر روی گوشی و کامپیوتر به راحتی وجود نداشت  و مشکلات بسیاری را برای معلمان و دانش آموزان و والدین آنها را فراهم کرد.

وی در ادامه بااشاره به اینکه یکی از کارکردهای فضای مجازی آموزش است ، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات در فضای مجازی انتشار شایعات و  یااطلاعات نادرست در بخش های مختلف از جمله  کرونا است و اگرچه کادر درمان از دل و جان برای سلامت مردم مایه می‌گذارند اما برای جلوگیری از  دادن اطلاعات اشتباه به کاربران فضای مجازی، کادر درمان می توانند در فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی اطلاعات دقیق تر و به روزتری را در اختیار مردم از این بیماری  قرار دهندو درستی و واقعیت موضوعات را برای مردم تبیین کند .

حلاج زاده خاطر نشان کرد:  رعایت موارد بهداشتی از طرف مردم نیازمند فرهنگ سازی است که فضای مجازی می تواند کمک شایانی در این ارتباط داشته باشد.

وی اظهار داشت:  ما نمی‌توانیم از دولت با توجه به لطمه اقتصادی که به بسیاری از کسب و کارها و مشکلات دیگر در پی تعطیلی ها به وجود می آید  انتظار تعطیلی را  داشته باشیم اما انتظار این است که مردم خود موارد بهداشتی را رعایت کنند تا بتوانیم هرچه زودتر  شاهد ریشه کن شدن این ویروس باشیم.

فضای مجازی دیگر امروز غیرواقعی و کاذب نیست ، بلکه چه بخواهیم و چه نخواهیم بخشی از واقعیت زندگی ما شده که در عین مراقبت می توان  از آن برای رفاه و توسعه استفاده کرد و کرونا با  تمامی مشکلاتش کمبودها و  راهبرد حرکت به آینده را ترسیم کرد.

دو میلیون و ۹۷ هزار و ۴۶۹ مشترک پهن باند سیار و۵۷۵هزار و ۸۹۲مشترک پهن باند ثابت  در گیلان وجود دارد که ضریب نفوذ اینترنت سیار در گیلان ۸۱.۸۷ درصد و ضریب نفوذ اینترنت پر سرعت ثابت ۱۲.۵ درصد است.