در میان ۷ کاندیدای حاضر در گود رقابت ۱۴۰۰، پنج نفر اصولگرا هستند،یک نفر مستقل و دیگری هم اصلاح طلب. اما نه اصولگرایانش اصولگرایانی میانه رو تعریف می شوند نه اصلاح طلبش جای پای محکمی در این جریان دارد.
نهایتا این لیست با دو شوک بزرگ یعنی حذف شدن علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری منتشر شد تا ۷ نفر به دور نهایی انتخابات برسند:
۱.ابراهیم رییسی
۲.سعید جلیلی
۳.امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی
۴.علیرضا زاکانی
۵.محسن رضایی
۶.عبدالناصر همتی
۷.محسن مهرعلیزاده
با نگاهی گذرا هم می‌توان متوجه شد که طیف غالب در نامزدهای تایید شده‌ی شورای نگهبان، محافظه‌کاران صحنه سیاست ایران هستند. تفاوت‌ها در طیف محافظه‌کار یا همان اصولگرایان، بسیار اندک است و ناچیز. گرچه همتی و مهرعلیزاده متفاوت با ۵ کاندیدای دیگر هستند ولی آنها را می‌توان خالی از حمایت طیف مقابل محافظه‌کاران یا همان اصولگرایان دانست.
به طور کلی می‌توان نامزدهای این دوره را به طیف‌های مختلف اصولگرایی تقسیم کرد.
کاندیدایی اصولگرا نه مستقل
ابراهیم رییسی؛ دومین بار است که وارد انتخابات ریاست‌جمهوری شده است؛ خودش می‌گوید که مستقل هستم ولی اطرافیان و مشی او مساله دیگری را نشان می‌دهد؛ او یکی از اصولگراترین نامزدهای انتخابات پیش رو است. رییسی سال ۹۶ وقتی نامزد انتخابات شد آنچنان شناخته شده نبود. تا آن زمان سمت‌های مختلفی در قوه قضاییه داشت و هنگامه‌ی انتخابات ۹۶ با حکم رهبری، تولیت آستان قدس رضوی بر عهده‌اش بود که البته آن زمان هم سمت قضایی خود را داشت.
در جریان مناظرات ۹۶، روحانی و جهانگیری با حملات بی‌امان به رییسی که در پاسخ به سخنانش بود، او را مغلوب کردند؛ موردی که در مناظره‌های انتخاباتی اجتناب‌ناپذیر است و صحنه‌های ناآشنایی نیست. مجموع آرای ماخوذه، نشان داد که تنها ۱۶میلیون رای با او همراه است؛ رییسی پس از شکست در کارزار انتخابات دوباره به آستان قدس رضوی بازگشت.
متولد ۱۳۳۹ است و دروس حوزوی خوانده؛ سال ۱۳۵۹ دادیار کرج شد و نخستین موقعیت قضایی خود را تجربه کرد. مدتی بعد دادستان کرج شد و دو سال بعدش همزمان دادستانی همدان را هم بر عهده گرفت. سال ۶۴ جانشین دادستان انقلاب تهران شد؛ از ۶۸ تا ۷۳ هم دادستان تهران بود و بعد از این سمت به سازمان بازرسی کل کشور رفت و تا سال ۸۳ در آنجا ماند. رییسی از ۸۳ تا ۹۳ معاون اول قوه قضاییه بود؛ به عبارت دیگر ۴ سال معاون اول مرحوم هاشمی شاهرودی بود و ۶ سال هم معاون اول صادق لاریجانی. او از ۱۳۹۳ تا اواخر ۱۳۹۴ هم دادستان کل کشور بود. ضمن اینکه از سال ۱۳۹۱ با حکم مقام معظم رهبری دادستان کل ویژه روحانیت شد. سال ۹۴ هم تولیت آستان قدس رضوی به او سپرده شد و همزمان دادستان ویژه روحانیت هم بود. مرداد ماه ۹۶ یعنی ۳ ماه بعد از انتخابات ریاست جمهوری، مقام معظم رهبری طی حکمی او را به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام و اسفند ۹۷ هم به ریاست قوه قضاییه منصوب کردند. رییسی در زمان حیات امام حکم‌های زیادی از ایشان برای امور قضایی کشور دریافت کرده بود. با نگاهی به سوابق رییسی و عضویتش در جامعه روحانیت مبارز نشان می‌دهد که او نه تنها مستقل نیست و نخواهد بود که یکی از نامزدهای اصولگرا خواهد بود.
رئیس جمهور آینده یا وزیر خارجه یا دبیر شورایعالی امنیت ملی؟
سعید جلیلی؛ ۵۶ ساله است و نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی؛ یکی از گزینه‌های وزارت خارجه یا دبیری شورای عالی امنیت ملی در دولت اصولگرای بعدی است. او در دوره محمود احمدی‌نژاد دبیر شورای عالی امنیت ملی بود؛ از مهر ۸۶ تا پایان دولت او در سال ۹۲.
جلیلی در آن زمان عنان مذاکرات هسته‌ای را در دست داشت و محصول مذاکرات او، اجماع جهانی و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران بود؛ که سهمگین‌ترین آنها ۱۹۲۹ خرداد ۸۹ به تصویب رسید و راه را برای تحریم‌های یکجانبه دیگر هم باز کرد و فصل جدیدی در اقتصاد ایران باز گشوده شد. فارغ‌التحصیل دکترای «معارف و علوم سیاسی» از دانشگاه امام صادق است؛ دانشگاهی که به نوعی ماموریت تربیت مدیر در طیف محافظه‌کاران را بر عهده دارد.
جلیلی در این دانشگاه «دیپلماسی پیامبر»تدریس می‌کند. او از مدیران وزارت خارجه در زمان هاشمی رفسنجانی بود که با روی کار آمدن خاتمی، مدیر بررسی‌های جاری دفتر رهبری شد و پس از رفتن خاتمی دوباره به وزارت خارجه بازگشت. جلیلی جانباز جنگ تحمیلی است و در جریان عملیات کربلای ۵ پای راست خود را از دست داده. او هم به لحاظ تفکری یکی از اصولگراترین نامزدهای انتخابات جاری است. جلیلی قرابت نزدیک فکری به جبهه پایداری و پدر معنوی آنها مرحوم مصباح یزدی دارد؛ از این رو می‌توان به او اصولگرای نزدیک به پایداری هم لقب داد.
یک کاندیدای دیگر نزدیک به جبهه پایداری
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی؛ یک سال سابقه نایب رییسی مجلس را دارد و چند دور هم نمایندگی. برای شورای نگهبان همین‌ها کافی بود تا او را به عنوان رجل سیاسی و مذهبی بپذیرد تا نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری به رزومه‌اش اضافه شود.
۵۰ ساله و متخصص گوش و حلق و بینی است؛، از زمان تشکیل جبهه پایداری، به عضویت این تشکل سیاسی درآمد و در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳ سخنگوی آن بود. او الان می‌گوید که عضو پایداری نیست ولی مواضعش نزدیک به این تشکل سیاسی است و می‌توان به او هم اصولگرایی با تفکرات نزدیک به پایداری گفت.
کارنامه کم وزن یک کاندیدای ریاست جمهوری
علیرضا زاکانی؛ او هم بیشترین سوابقش به دوران مجلس ختم می‌شود؛ البته زاکانی همان یکسال نایب رییسی مجلس را که قاضی‌زاده هاشمی دارد، هم ندارد. اما همین‌ها شورای نگهبان را راضی کرد که او را هم به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ تایید صلاحیت کند؛ جالب اینکه زاکانی در سال‌های ۹۲ و ۹۶ هم برای ریاست جمهوری نام‌نویسی کرده بود که شورای نگهبان او را تایید صلاحیت نکرد. چهار دوره مجلس حضور داشته و در این دوره رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شده است.
مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران مهمترین جایگاه او در دنیای سیاست تا سال ۷۶ بوده. نخستین مسئولیت او مجلس هفتم بود که به لطف رد صلاحیت گسترده نمایندگان مجلس ششم، زاکانی توانست برای اولین بار بر صندلی‌های مجلس بنشیند. مجالس هشتم و نهم هم در پارلمان حاضر بود و مجلس دهم نتوانست مانند سایر اصولگرایان وارد مجلس شود و مجلس یازدهم باز هم به لطف رد صلاحیت‌های گسترده و مشارکت پایین مردم تهران به مجلس راه یافت.
دیگر مسئولیت زاکانی که احتمالا برای شورای نگهبان هم خیلی به چشم آمده ریاست کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس نهم است. ۵۶ ساله است و دکترای پزشکی هسته‌ای دارد؛ چند سال پیش ماجرای کارنامه و تحصیلات زاکانی سر و صدای زیادی به پا کرده بود. او زمانی با آبادگران و همراهان احمدی‌نژاد بود؛ بعدها راهی جبهه متحدان اصولگرایی شد که از منتقدان احمدی‌نژاد بودند و بعدتر هم یک طبقه میزان اصولگرایی خود را افزایش داد به جبهه نیروهای انقلاب اسلامی پیوست. از طرفی او ادعای مبارزه با فساد دارد. به این ترتیب او را باید اصولگرایی همراه با تمام طیف‌ها دانست.
برادر محسن آمد و رکوردشکنی کرد
محسن رضایی؛ نامزد همیشه در صحنه؛تا پیش از این ۳ بار وارد انتخابات شده بود. سال ۸۴ که دو روز مانده به رای‌گیری انصراف داد. ۸۸ و ۹۲ که تا پایان ماند و رای نیاورد. او امسال هم ثبت‌نام کرده که تا پیش از این رکورد او و قالیباف یکسان بوده اما با نام‌نویسی برای انتخابات ۱۴۰۰ گوی رقابت را از قالیباف ربود و رکورددار حضور در کارزار انتخابات ریاست جمهوری شد.
۶۷ ساله است و بچه‌ی مسجد سلیمان. او در دوران جنگ فرماندهی کل سپاه پاسداران را بر عهده داشت و پس از پایان جنگ هم او تا سال ۷۶ فرمانده کل بود. پس از کنار رفتن از فرماندهی کل سپاه، ردای نظامی را از تن بیرون کرد و به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت و با حکم مقام معظم رهبری دبیر این مجمع شد. گرچه او در دایره اصولگرایان است اما تصمیم‌گیران اصولگرایان آنچنان به او توجهی ندارند.
رضایی علاوه بر بخشی از اصولگرایان، حمایت برخی دوستان خود را هم دارد. او تنها نامزد با سابقه نظامی است که در بین نامزدهای نهایی انتخابات وجود دارد. او را می‌توان از جمله اصولگرایان سنتی دانست که البته بابت سابقه‌اش در بین نظامیان پایگاه رای هم دارد.
کاندیدایی اقتصاددان که رجل سیاسی شد
عبدالناصر همتی؛ رییس کل فعلی بانک مرکزی؛ ۶۴ ساله و متولد کبودرآهنگ. او پیش از سمتش در بانک مرکزی، مدیر کل بیمه مرکزی در دو مقطع، مدیرعامل بانک ملی و بانک سینا، و همچنین معاونت سیاسی و رییس واحد مرکزی خبر در دهه ۶۰ تا سال ۷۳ در کارنامه او دیده می‌شود. همتی بیشتر شخصیتی اقتصادی است تا سیاسی. دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران دارد و پیش از منصوب شدن برای رییس کل بانک مرکزی قرار بود سفیر ایران در چین باشد. گرایش سیاسی خاصی ندارد و می‌توان او را غیرجناحی ارزیابی کرد.
ردصلاحیت شده مجلس، تایید صلاحیت ریست جمهوری شد
محسن مهرعلیزاده:؛ ۶۵ سال دارد و اهل مراغه است. او سابقه استانداری خراسان در دولت اول خاتمی را دارد. سال ۹۶ هم در دولت روحانی او استاندار اصفهان شد که حدود یکسال بعد به دلیل قانون منع به کارگیری بازنشستگان از سمت خود کنار رفت. او در دولت دوم خاتمی سمت معاونت تربیت‌بدنی رییس‌جمهوری را بر عهده داشت.
مورد مهرعلیزاده یکی دیگر از شگفتی‌های تایید صلاحیت‌های این دوره از انتخباات است؛ او سال ۸۴ نامزد ریاست جمهوری شد و به همراه مصطفی معین از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد؛ اما با حکم حکومتی رهبری این دو به رقابت‌های انتخاباتی بازگشتند و توانست کمی بیش از ۴ درصد آرا را از آن خود کند.
اما ماجرا یه همینجا ختم نمی‌شود؛ او برای انتخابات مجلس نام‌نویسی کرد ولی شورای نگهبان باز هم او را ردصلاحیت کرد. حالا این بار مهرعلیزاده با یک بار رد صلاحیت در ریاست جمهوری و بازگشت با حکم حکومتی و همچنین یک رد صلاحیت برای مجلس، در انتخابات ۱۴۰۰ تایید صلاحیت شده است. با وجود حضور در دولت خاتمی، مواضع او آنچنان اصلاح‌طلبانه نیست و بیشتر لقب اصلاح‌طلبی را دارد.
با توجه به نامزدهای تایید شده می‌توان گفت که ۵ نامزد قطعا اصولگرا هستند؛ اصولگرایانی که به سمت اصولگرایان معتدل هیچ تمایلی ندارند؛ یک نامزد بدون جهت‌گیری سیاسی و یک نامزد هم اصلاح‌طلب در نام.
