طرح توسعه فرودگاه بینالمللی سردار جنگل رشت، بهعنوان بزرگترین فرودگاه شمال کشور و تنها فرودگاه بینالمللی استان گیلان که در سال ۱۳۴۷ بنا شد، میتواند نقطه عطفی در توسعه زیرساختهای حملونقل شمال کشور باشد. با این حال، گزارشها حاکی از آن است که در سایه اجرای ناقص طرح و نبود نظارت کافی، چرخهای از خرید زمینهای کشاورزی و تغییر کاربری غیرشفاف با نفوذ برخی افراد خاص و برخی از محلیان شکل گرفته که نهتنها اهداف طرح ملی را تهدید میکند، بلکه شائبه بروز رانت و سوءاستفاده از اطلاعات طرح را بهوجود آورده است.
بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، محدوده فعلی ۲۳۰ هکتاری فرودگاه بینالمللی سردار جنگل رشت قرار است با الحاق ۱۵۰ هکتار زمین دیگر به ۳۸۰ هکتار افزایش یابد تا زمینه اتصال آن به منطقه آزاد انزلی فراهم شود.
با وجود این، هنوز هیچگونه تملک رسمی در قالب ماده ۹ قانون تملک اراضی برای طرحهای ملی انجام نشده است. در این شرایط، طی سال گذشته برخی افراد بانفوذ، با همکاری شماری از اعضای شوراهای اسلامی و دهیاران روستاهای همجوار، اقدام به خرید زمینهای کشاورزی محدوده طرح به قیمت زمین زراعی کردهاند.
شنیده میشود این معاملات عمدتاً بهصورت قولنامهای و غیرقابل رهگیری در سامانههای رسمی انجام شده و در بسیاری از موارد، زمینها به نام واسطهها خریداری شدهاند. سپس در پایان سال گذشته، همان افراد خاص با اعمال نفوذ حداکثری، درخواست الحاق همین اراضی خریداریشده به بافت روستاهای محدوده و تغییر کاربری آنها به مسکونی را مطرح کردهاند.
نتیجهی این روند، ایجاد ارزش افزوده چندصدبرابری برای خریداران اولیه و شکلگیری چرخهای از رانت، سوداگری و سوءاستفاده از موقعیت اداری بوده است؛ چرخهای که در ظاهر با عنوان حمایت از کشاورزان و توسعه روستاها انجام میشود، اما در عمل با هدف افزایش قیمت و تغییر ماهیت زمینهای واقع در حریم طرح توسعه فرودگاه دنبال میشود.
همزمان، در محدوده ۱۵۰ هکتاری مورد اشاره، در بازه زمانی کمتر از یک سال، برخی خدمات زیربنایی شامل آسفالت راه، آب، برق و گاز با پیگیریهای فشرده و خارج از روال معمول استانی اجرا شده است. کارشناسان این سرعت در خدماترسانی را نشانهای روشن از رانت سازمانیافته و اعمال نفوذ غیرمتعارف در تخصیص منابع عمومی میدانند؛ چرا که در سایر مناطق استان، اجرای چنین پروژههایی معمولاً ماهها یا حتی سالها به طول میانجامد.
از سوی دیگر، کارشناسان هوانوردی هشدار دادهاند که در صورت ادامه این روند و عدم تملک قانونی اراضی، ساختوسازهای غیرمجاز در این محدوده بهمرور حریم پروازی فرودگاه را محدود خواهد کرد و در آینده، امکان نشست و برخاست هواپیماهای پهنپیکر را از فرودگاه سلب میکند.
فرودگاه بینالمللی سردار جنگل رشت، با قرارگیری در ارتفاعی پایینتر از سطح آبهای آزاد، از مزیت فنی و جغرافیایی منحصربهفردی برای حمل بارهای سنگین و پروازهای کارگو برخوردار است و نزدیکی آن به مسیرهای اصلی هوایی و دارا بودن امکانات ناوبری پیشرفته، موقعیتی استراتژیک برای گیلان فراهم کرده است. افزایش پروازهای خارجی و اخیرا اضافه شدن پرواز آستاراخان، فرصتهای اقتصادی ویژهای برای استان و کشور ایجاد کرده که اهمیت این فرودگاه را بیش از پیش کرده است.
با الحاق این فرودگاه به منطقه آزاد انزلی، امکان ایجاد شرکت هواپیمایی استانی، هاب تعمیراتی و آموزشی، پایانه بار هوایی (کارگو) و مجموعههای خدماتی و تجاری فرودگاهی وجود دارد؛ فرصتی استثنایی که کارشناسان معتقدند تنها در صورت اجرای شفاف و قانونی طرح توسعه، قابلیت تحقق دارد.
در غیر این صورت، ادامه روند فعلی میتواند به از بین رفتن فرصت تاریخی گیلان در دستیابی به زیرساختهای هوایی مدرن و خدشهدار شدن اعتماد عمومی به مفهوم واقعی «توسعه» منجر شود.
