به گزارش ایرناپلاس، گرچه در دو دهه اخیر در ایران کوشش‌های چشمگیری در شناساندن و معرفی اشخاص معلول به جوامع مختلف انجام شده است، اما هنوز هم بسیاری از معلولان با مشکلات بی‌شماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و از حقوق اجتماعی لازم برخوردار نیستند.
در کشور با وجود قانون حمایت از حقوق معلولان، هنوز بسیاری از مواد این قانون اجرایی نشده است. با این حال دوم مهرماه ۹۸ اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، با تأکید بر اینکه دستگاه‌ها باید مسئولیت خود را در قبال افراد دارای معلولیت به خوبی انجام دهند، بر تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون مصادف با روز جهانی افراد دارای معلولیت تأکید کرد.
براساس گزارش سال ۹۸ سازمان بهزیستی، یک میلیون و ۵۰۰ هزار فرد دارای معلولیت تحت پوشش بهزیستی هستند که ۱۳ درصد آنها دارای معلولیت‌های مربوط به ناشنوایی و کم شنوایی، ۱۱ درصد معلولیت کم بینایی و نابینایی، ۳۹ درصد معلولیت‌های جسمی و حرکتی، ۲۴ درصد معلولیت ذهنی، پنج درصد معلولیت‌های مربوط به صوت و گفتار و هشت درصد دارای اختلالات روانی مزمن هستند. همچنین ۱۳۵۰ مرکز نیز در سراسر کشور خدمات شبانه‌روزی ارائه می‌دهند.
اما جدای از تصویب قانون حمایت از معلولان در این سال‌ها، مشکل اساسی برای اجرای این قانون بحث بودجه آن بوده است. نهم ۹ آذرماه ۹۸ وحید قبادی‌دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور به مناسبت گرامیداشت روز جهانی افراد دارای معلولیت گفت: منابع اولیه اعتبار قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت برای مهر و آبان‌ماه و هر ماه ۸۹ میلیارد تومان تخصیص داده شد.
افزایش ۱۷۸ میلیارد تومانی بودجه سال ۹۹ قانون حمایت از حقوق معلولان
قبادی‌دانا افزود: در اجرای ماده‌های ۷ و ۲۷ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت (مواد مربوط به پرداخت حق پرستاری و پرداخت کمک هزینه معیشت به میزان حداقل دستمزد سالانه)، اقدامات عملی صورت گرفت و مبلغ حق پرستاری معلولان دارای ضایعه نخاعی ۲.۵ برابر افزایش یافت. مبلغ حق پرستاری معلولان دارای ضایعه نخاعی ۲۰۰ هزار تومان بود که به ۵۵۴ هزار تومان رسید و به کارت ۲۶ هزار نفر معلول دارای ضایعه نخاعی واریز شد.
به گفته رئیس سازمان بهزیستی کشور، با اجرای ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، اقدامات عملی صورت گرفت؛ برای اجرای آن به ۸ هزار میلیارد تومان بودجه در سال ۹۸ نیاز بود اما ۲۹۱ میلیارد تومان اختصاص یافت.
وی ادامه داد: افراد دارای معلولیت شدید و بسیار شدید و معلولان در دهک‌های درآمدی ۱، ۲ و ۳ شناسایی شدند و ۱۹۱ هزار خانوار از آنها تحت پوشش قرار گرفتند. هر سه ماه یک بار براساس بُعد خانوار ۳۶۰ هزار تومان تا ۴۸۰ هزار تومان دریافت خواهند کرد که این مبلغ برای مهر، آبان و آذرماه روی کارت آنان شارژ شد.
البته پیش این نیز در اسفندماه ۹۸ معاون رئیس سازمان بهزیستی کشور از اختصاص ۱۷۸ میلیارد تومان دیگر برای اجرای قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت خبر داده و گفته بود با همراهی دولت، سازمان برنامه و بودجه و ابلاغ سازمان هدفمندی یارانه‌ها، مبلغ ۱۷۸ میلیارد تومان دیگر برای اجرای قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت ابلاغ و به حساب واریز شده است.
خانواده‌های معلولان سرپرست خانوار مستمری دریافت می‌کنند
همچنین ۲۸ تیرماه امسال، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی با یادآوری دریافت مستمری توسط همه افراد خانواده معلول سرپرست خانوار، گفت: اگر فرزندان فرد معلولِ سرپرست خانوار در دانشگاه آزاد درس بخوانند، صددرصد و اگر در دانشگاه‌های دیگر باشند ۷۰ تا ۸۰ درصد هزینه دانشگاه آنها توسط سازمان بهزیستی پرداخت می‌شود.
در قانون حمایت از افراد دارای معلولیت پیش‌بینی شده هزینه‌ای به عنوان حمایت معیشتی به افرادی که درآمد پایین دارند، تعلق گیرد؛ بر این اساس سال گذشته ۳۴۰ هزار میلیارد تومان به بهزیستی تخصیص داده و این مبلغ بین ۱۹۶ هزار خانوار تقسیم شدمحمد نفریه با توجه به پرداخت کمک هزینه معیشتی به معلولان گفت: در قانون حمایت از افراد دارای معلولیت پیش‌بینی شده هزینه‌ای به عنوان حمایت معیشتی به افرادی که درآمد پایین دارند، تعلق گیرد؛ بر همین اساس سال گذشته ۳۴۰ هزار میلیارد تومان به بهزیستی تخصیص داده و این مبلغ بین ۱۹۶ هزار خانواری تقسیم شد که همه افراد سه دهک پایین درآمدی را شامل می‌شدند. همچنین این مبلغ به مستمری افراد معلول افزوده شد و در حساب آنها قرار گرفت.
مغفول ماندن بخش عمده‌ای از اجرای قانون حمایت از معلولان
در ارتباط با فرازونشیب‌های قانون حمایت از معلولان، محمدرضا اسدی نایب رئیس انجمن کاردرمانی ایران به ایرناپلاس گفت: بخش عمده‌ای از اجرای قانون حمایت از معلولان هنوز مغفول مانده است و تعهدهایی که بسیاری از دستگاه‌های متولی که مشمول این قانون هستند و باید تعهداتشان را باید اجرا کنند، متاسفانه در بسیار از موارد موفق نبوده است. اما در حوزه قوانین استخدامی، سازمان اداری استخدامی در این زمینه گام‌های خوبی برداشته است.
اسدی ادامه داد: دستگاه‌هایی که از جامعه افراد دارای معلولیت نیرو جذب می‌کنند با توجه به تخصص‌هایشان گسترده‌تر شده و این موضوع نویدبخش است. حتی در گزارشی که سازمان‌ها تا پایان سال ۹۸ داده بودند بعضی از درخواست‌های افراد دارای معلولیت نسبت به مجوزهای استخدامی کم‌تر بوده است. این جای امیدواری است که دستگاه‌ها در این قضیه حساس شده‌اند. این یک نمونه مثبت این قانون است.
بهبود وضعیت استخدام و رعایت حق ساعات کاری
وی اضافه کرد: نمونه‌های دیگری نیز در زمینه حق ساعت کار افراد دارای معلولیت است که فقط بعضی از دستگاه‌ها رعایت می‌کنند. براساس این قانون افراد دارای معلولیت با توجه به شدت معلولیتشان یا افراد دارای والدینی با شدت معلولیت بالا از تسهیلاتی از نظر کاهش ساعات کار در محل اشتغال برخوردارند که متاسفانه بعضی از دستگاه‌ها این قوانین را اعمال نمی‌کنند و در برخی موارد در حق افراد دارای معلولیت اجحاف می‌شود.
عمده مشکللات در بخش بیمه‌های توانبخشی
نایب رئیس انجمن کاردرمانی، مهمترین مشکل این بخش را در زمینه حمایت بیمه‌ای از اقدامات توانبخشی برشمرد و گفت: برای افراد دارای معلولیت هنوز گامی برداشته نشده است. این امر بزرگ‌ترین آسیب را به جامعه افراد دارای معلولیت زده و هر سال بار بزرگ اقتصادی را بر دوش سلامت کشور اضافه می‌کند. برای مثال در کاردرمانی یا گفتاردرمانی هنوز حمایت‌های بیمه‌ای در این زمینه فعال نشده و اعتبار فوق‌العاده ناچیزی تخصیص داده شده است.
عدم حمایت بیمه‌ای از اقدامات توانبخشی، بزرگ‌ترین آسیب را به جامعه افراد دارای معلولیت زده و هر سال بار بزرگ اقتصادی را بر دوش سلامت کشور اضافه می‌کند.هزینه‌ها کفاف توانبخشی افراد دارای معلولیت را نمی‌دهد
به گفته اسدی، این هزینه‌ها کفاف توانبخشی افراد دارای معلولیت را نمی‌دهد. از دیگر سو کودکان دارای معلولیت اگر توانبخشی بهنگام در آنها صورت بگیرد، بار هزینه‌ای سال‌های آتی آنها کاهش خواهد یافت. این غفلت باعث می‌شود در سال‌های آینده غیر از اینکه ما با ورود معلولیت‌های جدید روبه‌رو می‌شویم باید هزینه افراد قبلی را نیز در پروسه درمان تامین کنیم که خود یک هزینه سنگینی است.
اکنون دو سال گذشته و با توجه به ابلاغ اعتبارات فوق‌العاده ناچیز، بیشترین مشکل را در این زمینه داریم.
اسدی افزود: در بعضی از فرآیندها برای مثال بحث اجرای مناسب‌سازی‌ها با وجود اینکه اقداماتی انجام نشده است و بسیاری از دستگاه‌ها در این موضوع همکاری می‌کنند باز هم متاسفانه ارگان‌های زیادی به علل مختلف که معمولا کاهش اعتبار را بهانه می‌کنند، از اجرای مناسب‌سازی شانه خالی کرده‌اند و دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت نیز اغلب دچار مشکل است و محدودیت‌های بیشتری را در این زمینه شاهدیم.
در واقع جزای تخطی در اجرای هر بند این قانون در خود قانون حمایت از افراد دارای معلولیت ذکر شده و برای آن مجازات از ۶ ماه حبس و انفصال از خدمت در نظر گرفته شده است.
قانونی که جدی گرفته نمی‌شود
نایب رئیس انجمن کاردرمانی ایران معتقد است، همین که بعد از گذشت ۲ سال، عملکرد هیچ مسئولی در دستگاه‌ها و ارگان‌های مختلف که متولی اجرای هر یک از موارد قانونی هستند زیرسوال نرفته، نشان دهنده این است که هنوز این قانون برای خیلی از مقامات در کشور جدی گرفته نشده؛ این در حالیست که اگر بخواهیم به هر یک از این مواد قانونی رجوع کنیم، مشکلات زیادی را در شیوه اجرا شاهد خواهیم بود.
وی خاطرنشان کرد: البته در زمینه اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت نتایج خوبی به دست آمده اما تا نقطه مطلوب و اجرای کامل قانون هنوز فاصله زیادی وجود دارد.
