شیوع ویروس کرونا در ایران در حالی سیر صعودی به خود گرفته است که در ماه های گذشته شمار بسیاری از نخبگان و چهره های برجسته علمی و فرهنگی کشور به این بیماری مبتلا شده اند و حتی تعدادی نیز جان خود را بر اثر آن از دست داده‌اند، یکی از این چهره های دانشگاهی و علمی که خدمات بی بدیلی در راه علم و دانش انجام داده بود، حجت الاسلام جواد اژه ای بود که بر اثر ویروس کرونا جان خود را از دست داد.
بیوگرافی و تحصیلات
جواد بن علی‌محمد اژه‌ای اصفهانی فرزند علی محمّد در پنجم فروردین ۱۳۲۷ خورشیدی در اصفهان دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و متوسّطه را در اصفهان گذراند و در ۱۳۴۶ خورشیدی دیپلم ادبی گرفت. وی همزمان به تحصیل در مقطع متوسّطه، در حوزه علمیه اصفهان نیز به تحصیل پرداخت. وی علاوه بر طی کردن تحصیلات حوزوی، کارشناسی و کارشناسی ارشد روانشناسی را از دانشگاه اصفهان اخذ کرد و بعد به استخدام آموزش و پرورش درآمد و ۲ سال در دبیرستان‌های شهرضا تدریس کرد. در این سال‌ها در «کانون علمی تربیتی جهان اسلام» به فعالیت پرداخت و زیر نظر او کتاب فرصت در غروب به چاپ رسید. پس از تعطیلی این کانون به فعالیت در مسجد امام علی (ع) اصفهان ادامه داد. او که به‌عنوان یکی از فعالان سیاسی مخالف رژیم پهلوی شناخته شده بود به توصیه دکتر شهید بهشتی در ۱۳۵۳خورشیدی به هامبورگ رفت و جذب انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا شد. او سپس برای ارتباط با انجمن اسلامی دانشجویان وین به اتریش رفت و در آنجا به ادامه تحصیل پرداخت و در رشته روانشناسی تجربی از دانشگاه دولتی وین موفق به اخذ مدرک دکتری شد و در این سال‌ها با ارتباط با دانشجویان ایرانی ساکن اتریش به آگاهی بخشی و تبلیغ برای انقلاب اسلامی ادامه داد. اژه ای داماد و پسرخاله شهید آیت الله سیدمحمد بهشتی و از طرف مادری جزو خاندان صدر بود، وی همچنین برادر شهید اکبر اژه‌ای از شهدای انفجار حزب جمهوری اسلامی است.
فعالیت های فرهنگی و علمی
اژه ای همچنین از ۱۳۶۴ خورشیدی به بعد در دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به تدریس پرداخت و برخی سمت‌های اداری همچون ریاست دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران را برعهده داشت. از دیگر مسوولیت‌های او عضویت در هیات امنای بنیاد فارابی، هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، هیات امنای سازمان ملّی استعدادهای درخشان، نماینده رهبری در امور دانشجویان ایرانی مقیم اروپا و عضو شورای مرکزی نهاد نمایندگی مقام معظّم رهبری در دانشگاه‌های کشور بوده است. (۱)
این استاد نامدار خدمات علمی و آثاری از خود برجای گذاشته است از جمله فعالیت های علمی وی می توان به مشاوره و راهنمایی پایان نامه های تحصیلی، تألیف چندین جلد کتاب چون مبانی مشاوره و راهنمایی، هدایت و مشورت در اسلام و آسیب شناسی اجتماعی اشاره کرد. مؤلف در این آثار می کوشد، ضمن توجه مقدماتی به درس آسیب شناسی اجتماعی به ارایه کلیاتی در خصوص جامعه، بعد اجتماعی انسان و جامعه پذیری، کج روی و واکنش ها و همین طور انحرافات اجتماعی از دیدگاه قانون به نقش انبیای الهی در بازداری از کج روی ها و انحرافات اجتماعی و همنوایی ها و ناهمنوایی ها از دید ادیان به خصوص دین اسلام، بپردازد؛ بنابراین برای نیل به این اهداف، علاوه بر دیدگاه قرآن، پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) دیدگاه برخی از دانشمندان اسلامی نیز، مطرح شده است.
روانشناسی از دیدگاه دانشمندان اسلامی از دیگر آثار وی است که توسط انتشارات نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده است. مولف در این کتاب تلاش کرده است تا ابتدا روانشناسی، ریشه‌ها و تفکر آن در فلسفه قدیم و فلسفه نوین و تاثیرهای فلسفی در سده های جدید را مطرح کند، سپس انسان در قرآن (روح، امر، خلق، حیات طبیعی و دنیوی و اخروی) چهره واقعی انسان، نیازهای او و انسان اجتماعی از دیدگاه قرآن را بررسی می کند. وی در ادامه به بیان دیدگاه‌های چهره‌های شاخص در روانشناسی تربیتی و تعلیم و تربیت اسلامی پرداخته است. وی همچنین مقالات متعددی در مجله های داخلی و خارجی منتشر کرد.
فعالیت های اجرایی
اژه ای در ۱۳۶۰ خورشیدی مسوول گزینش وزارت امورخارجه بود. سپس در ۱۶ آبان ۱۳۶۱ خورشیدی وزیر مشاور و سرپرست سازمان بهزیستی کشور شد، بعد از آن در مسوولیت معاونت فرهنگی-اجتماعی نخست‌وزیر مشغول به کار شد. ریاست هیات امنای سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان از بدو تأسیس یعنی ۱۳۶۶خورشیدی تا ۱۳۸۷خورشیدی از دیگر مسوولیت های این استاد نامدار بود. در نامه خداحافظی اژه ای از این موسسه آمده است: وقتی آمدم، موی سپیدی بر چهره‌ام نبود و اکنون پس از گذشت بیش از ۲۱ سال با قامتی راست و امیدوار، محیط کارم را ترک می‌کنم؛ با فرزندی رشید به نام سمپاد برای ایران اسلامی: مقاوم و سازش‌ناپذیر… در این مدت سعی کردم مدیرانی داشته باشم که به فرموده امام راحل (ره) بر ریاست ریاست کنند، نه دریوزگی مدیریت و در این که تا چه حد موفق بودم، هیچ گاه تردیدی نداشته‌ام. هر چند، هر شخصی در گزینش خود دچار خطا می‌شود و من تا آخرین لحظه در هدایت مدیرانم به طرف استقلال و تعهد به انقلاب و اسلام ــ به جای تعهد به خطوط سریع السیر و قلیل البقا ــ کوشیدم. بچه‌های این سرزمین را در هر کجای ایران عزیز، همانند هر ایرانی مسلمان با تمام وجود دوست داشته‌ام و این دوست داشتن را لازمه ذهن هر معلمی می‌دانم که بخواهد راه انبیا و نه دریوزگی اغنیا را طی کند. سمپاد را برای آن‌ها به وجود آوردم که کمتر فردی به فکر آن‌هاست. وقتی فرزند استانداری در آزمون ورودی سمپاد مردود می‌شد، خوشحال نمی‌شدم، اما وقتی فرزند بلال‌فروش روبروی همان استانداری قبول می‌شد، از شادی در پوست خود نمی‌گنجیدم. اژه‌ای همچنین در دولت‌های سازندگی و اصلاحات، مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری بود.
سپس نماینده ولی فقیه در امور دانشجویان ایرانی اروپا و آمریکا شد. ابوذر ابراهیمی ترکمان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در خصوص خدمات اژه ای در طول حیاتش می‌گوید: اژه ای حامی و ملجا دانشجویان ایرانی در اروپا و آمریکا بود. ایشان در طول عمر خویش همواره در خدمت جامعه دانشگاهی بود و چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب همواره در مسیر خدمت گام برداشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کسوت وزیر بهزیستی خدمات ارزشمندی برای مددجویان انجام داد و نیز در تربیت دانش آموزان در سالیان مسوولیتش در سمپاد، کوشید تا نسل جوان را دلسوزانه حمایت کند و همچنین همواره حامی و ملجا دانشجویان عزیز ایرانی در اروپا و آمریکا بود.
خاموشی
سرانجام این استاد و دانشمند فرهیخته در ۷۲سالگی بر اثر ابتلا به بیماری کرونا در ۲۴آبان ۱۳۹۹خورشیدی دیده از جهان فروبست و در بقعه شهدای هفتم تیر به خاک سپرده شد. آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی ضمن تسلیت به خاطر درگذشت این دانشمند مجاهد چنین نوشته اند: «با اندوه و تأسف فراوان خبر درگذشت عالم مجاهد جناب حجت الاسلام آقای دکتر جواد اژه‌ای را دریافت کردم؛ شخصیت برجسته و ممتازی که سال‌های متمادی مجاهدت‌های بزرگ و مبارک را با اخلاص و بدون اندک تظاهری عهده‌دار شد. یادگارهای فراموش‌نشدنی برای کشور و انقلاب برجای گذاشت. تشکیل انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا، تشکیل مدارس استعدادهای درخشان کشور، مدیریت پدرانه بر مجموعه‌های نخبگانی جوان و سازنده در دوران طلایی مدال‌آوری‌های علمی بین‌المللی از جمله این یادگارهای بی‌همانند است. این مجاهد خاموش که خود برادر شهیدی عزیز و داماد شهید عالیقدر آیت‌الله بهشتی بود، بنای نخبگی و نخبه‌پروری را بر شالوده‌های محکم ایمان و انقلاب استوار ساخت و سپیدروی و سرافراز به ملاقات خداوند رحیم شتافت.»
دکتر حسن روحانی رییس‌جمهوری نیز در پیامی به همین مناسبت تصریح کرد: « این عالم مجاهد افزون بر تسلط بر علوم حوزوی و دانشگاهی در فعالیت‌های مختلف علمی و دانشگاهی از جمله تأسیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان، وحدت میان دانشگاه و حوزه و نیز در سایر سمت‌های خدمتگزاری، کارنامه درخشان و ارزشمندی از خود برجا گذاشت که به عنوان الگویی برای دانش‌آموختگان معارف اسلامی همواره الهام‌بخش خواهد بود.»
منابع
۱- شورای عالی فرهنگ ناموران معاصر ایران، فرهنگ ناموران معاصر ایران، ج۲، ص۴۴۳-۴۴۴
