گروه امنیتی دفاعی خبرگزاری تسنیم: در جریان بازدید اخیر آیت الله رئیسی رئیس جمهور از صنایع دریایی بوشهر، تصاویری از رده جدید شناورهای رزمی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منتشر شد. این رده (کلاس) به نام شهید سلیمانی نام‌گذاری شده است و با طراحی و ساخت بومی در صنایع دریایی شهید محلاتی در بوشهر و همزمان در قشم و بندرعباس هم در حال ساخت است.
تصویر شناور شهید سلیمانی که در بازدید اخیر رئیس‌جمهور مشاهده شد
نیروی دریایی سپاه که در دل دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تشکیل شد، در ابتدا تنها از قایقهای تندرو با نصب سلاح‌های سبک بهره می‌برد. این نیرو در آن دوران نقش مهمی در عملیات مقابله به مثل با رژیم بعث عراق در جنگ نفتکشها ایفا کرد که در نهایت به درگیری مستقیم نیروی دریایی سپاه و نیروی دریایی ارتش آمریکا در ۱۴ مهر ۱۳۶۶ منجر شد.
شناور سوئدی ساخت شرکت باگهامر، اولین قایق تندروی سپاه بود که در سال ۱۳۶۲ وارد خدمت شد؛ سردار سیدیحیی رحیم‌صفوی در مرکز تصویر مشاهده می‌شود
پس از پایان جنگ سپاه به‌دنبال تأمین شناورهای رزمی لازم رفت و با خرید قایقهای موشک‌انداز هودانگ از چین که در ایران به ناوچه‌های رده تندر یا قدر شناخته شده‌اند موفق شد شناورهای دارای توان موشکی کروز را به‌خدمت بگیرد. این شناورها به‌تعداد ۱۰ فروند در اردیبهشت ۱۳۷۶ با حضور فرماندهی‌کل قوا به نیروی دریایی سپاه (ندسا) تحویل داده شد.
شناور موشک‌انداز رده قدر
این شناور با جابه‌جایی ۲۰۵ تن، طول ۳۸٫۶، عرض ۶٫۸ و آبخور ۲٫۷ متر دارای بیشینه سرعتی در حدود ۶۵ کیلومتر بر ساعت بوده و در صورت حرکت با سرعت ۵۵٫۵ کیلومتر بر ساعت به برد ۱۴۸۰ کیلومتر می‌رسد.
تندر در قسمت سینه یا جلوی شناور دارای یک توپ دولوله ۳۰میلی‌متری AK-230 با نواخت تیر ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ گلوله بر دقیقه است و برد آن برای درگیری با اهداف هوایی بین ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ متر و با شلیک منحنی ۶ تا ۷ کیلومتر است. یک توپ دولول ۲۳میلی‌متری از نوع zu-23 با نواخت ۸۰۰ گلوله بر دقیقه و برد ۲۰۰۰ متر نیز در میانه ناو و پشت دکل قرار گرفته است.
سلاح اصلی ناوچه‌های تندر چهار پرتابگر موشکهای کروز ضدکشتی از نوع نور بود که در سالهای اخیر با موشکهای قادر و قدیر جایگزین شده‌اند. برد این موشکها به‌ترتیب ۱۲۰، ۲۲۰ و ۳۰۰ کیلومتر است که در قالب پرتابگر دوتایی در دو سمت شناور قرار گرفته‌اند.
شناورهای رده قدر که هریک حامل چهار موشک کروز برد بلند هستند
تعدادی از این شناورها در سالهای اخیر پس از به پایان رساندن تعمیرات، بازسازی و مهمتر از آنها ارتقای سامانه‌ها و تجهیزات مجدداً وارد عملیات شده و بسیار مؤثر از قبل آماده به کار هستند.
از جمله بهسازی‌های تندر می‌توان به استفاده از موشک دوربرد قادر، سامانه کنترل آتش جدید، تعویض رادار با یک رادار دوربردتر و با توانایی ردگیری اهداف بیشتر و بازسازی سامانه‌های دفاعی اشاره کرد.
همچنین بهسازی بدنه، جعبه‌دنده (گیربکس)، سامانه‌های ایمنی و اطفای حریق، سامانه‌های کنترلی شناور، موتورها، ژنراتورها، سامانه‌های برق و بازسازی پمپ‌ها از جمله اقداماتی بوده است که ضمن رفع ایرادات اساسی این شناورها، عمری دوباره به آنها داده و با بهره‌برداری از تجهیزات و سلاح‌های جدید ارزش عملیاتی این شناورها را دو چندان کرده است.
طی دهه ۱۳۸۰ سپاه به تأمین شناورهای مختلفی از سازندگان داخلی شامل صنایع دریایی وزارت دفاع و همچنین بخش خصوصی اقدام کرد. لندینگ کرافت، کروبوت و از همه پرتعدادتر، رده‌های مختلفی از قایقهای تندرو با قابلیت حمل نیرو و قایقهای مجهز به موشکهای کروز برد کوتاه تا متوسط عمده این تجهیزات را شامل می‌شدند.
قایقهای تندروی موشک‌انداز در یکی از نوبتهای تحویل انبوه به نیروی دریایی سپاه
اما در رده شناورهای سنگین‌تر نسبت به قایقهای تندرو، شناور شهید ناظری از جمله محصولاتی است که در جهاد خودکفایی ندسا کارهای مطالعه و طراحی آن انجام شده است و در صنایع شهید محلاتی سپاه ساخته و در اواخر شهریور ۱۳۹۵ به ندسا تحویل داده شد.
این شناور از طراحی دوبدنه یا کاتاماران استفاده کرده است که ویژگی‌های برتری نسبت به شناورهای تک‌بدنه در اختیار قرار می‌دهد. این شناور با طول ۵۵ متر و عرض ۱۴ متر و وزن ۲۴۰ به سرعت حدود ۵۰ کیلومتر بر ساعت (۲۷ گره دریایی) می‌رسد.
شناور شهید ناظری ساخت صنایع دریایی شهید محلاتی سپاه کنار شناور موشک‌اندازی از رده قدر
استفاده از طراحی‌های جدید دوبدنه و سه‌بدنه و ترکیب آنها با طراحی‌های منطبق با اصول پنهانکاری راداری شناورها در سالهای گذشته در محصولات مختلفی در دنیا مشاهده شده است. این شناورهای جدید هم در نقش گشتی، هم ترابری حمل نیرو و تجهیزات و هم در نقش موشک‌انداز به‌خدمت گرفته شده‌اند.
چند نمونه از طرحهای پژوهشی یا عملیاتی در زمینه شناورهای دارای طراحی جدید
شناور چینی عملیاتی تایپ‌ـ۲۲ تا حدودی از اصول پنهانکاری راداری بهره برده است
شناور شهید ناظری
شناور شهید ناظری قابلیت حمل ۱۰۰ سرنشین به‌همراه ۵ خدمه را دارد و قابلیت دریانوردی در دریای مواج را به‌میزان بیشتری نسبت به شناورهای رده قدر دارد. این شناور دارای یک عرشه برای نشست و برخاست بالگردهای سبک است و امکان تسلیح به اژدر را نیز زیر کابین خود دارد.
رادار جست‌وجوی سطحی و برخی سامانه‌های شناسایی دیگر در این شناور به‌کار رفته است و یک توپ ۲۰میلی‌متری سه‌لوله چرخان با کنترل از راه دور هم در سالهای اخیر جلوی این شناور نصب شده است. یک ویژگی بسیار مهم شناور شهید ناظری، برد دریانوری ۱۰هزارکیلومتری آن است.
شناور شهید ناظری
در ساخت بدنه این شناور دوموتوره که دو شفت و پروانه مستقل هم دارد از آلیاژ آلومینیوم دریایی استفاده شده که به کاهش وزن آن منجر شده است. به‌واسطه استفاده از طرح دوبدنه، شناور شهید ناظری آبخور کمتری دارد و از قابلیت حفظ پایداری بیشتری در حرکت برخوردار است. طراحی دوبدنه این شناور یک ویژگی متفاوت نسبت به شناورهای کاتاماران مرسوم دارد و آن هم اینکه قسمت میانی بدنه فاصله زیادی از آب دارد، در نتیجه این شناور امکان عبور بهتری در دریای مواج دارد، به‌علاوه شناورهای کاتاماران امکان حرکت در آبهایی کم‌عمق‌تر را نسبت به شناورهای دیگر دارند.
چند نما از مدل‌سازی رایانه‌ای شناور شهید ناظری
شناور شهید ناظری
فرماندهان نیروی دریایی سپاه در سالهای بعد از به آب‌اندازی شناور شهید ناظری وعده ساخت شناورهایی با طراحی جدید ولی با قابلیت‌های عملیاتی و رزمی بیشتر و بر اساس تجربیات کسب‌شده از آن را داده بودند. این رده جدید به‌یاد سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی به نام ایشان نام‌گذاری شد.
در اوایل خرداد ۱۳۹۹ و در مراسم الحاق ۱۱۲ شناور جدید به نیروی دریایی سپاه فرمانده این نیرو سردار مرتضی تنگسیری از ساخت شناور جدید شهید سلیمانی همزمان در سه تأسیسات مختلف سپاه، وزارت دفاع و بخش خصوصی خبر داد که به‌نظر می‌رسید همان شناور وعده‌داده‌شده بزرگتر از شناور شهید ناظری بود، پس از آن تحلیلگران به‌دنبال مراکز ساخت این سه شناور بودند.
در سال ۱۳۹۹ و سال جاری تصاویر مختلف منتشرشده ماهواره‌ای و نیز تصاویر گرفته‌شده از فضای باز تأسیسات دریایی مؤید فرایند ساخت همزمان ۳ شناور دوبدنه (کاتاماران) با طراحی متفاوت و مدرن در تأسیسات مختلف بود.
تصاویر ماهواره‌ای از تأسیسات مختلف که نشان‌دهنده ساخت همزمان شناورهای دوبدنه جدید است
در بازدید اخیر ریاست‌جمهوری از صنایع دریایی بوشهر تصویر دیگری از یکی از شناورهای رده شهید سلیمانی منتشر و مشخص شد که در مراحل پایانی کار آماده‌سازی است. ساخت همزمان سه فروند از این رده نشان می‌دهد که متخصصان سپاه با مطالعه دقیق تجربیات کسب‌شده از شناور شهید ناظری قابلیت اطمینان بالایی به خروجی طراحی خود کسب کرده‌اند.
تصاویر ماهواره‌ای از شناور شهید سلیمانی در دست ساخت در صنایع دریایی سپاه در بوشهر
آنچه پشتوانه متخصصان سپاه در طراحی شناورهای دوبدنه نظامی و با طراحی جدید بوده، تجربه ساخت شناورهای دوبدنه تجاری و نظامی در ابعاد و تناژهای متنوع در ایران در دو دهه اخیر بوده است. شناور رضوان یکی از این نوع شناورهای دوبدنه در رده سبک است که قابلیت حمل و پرتاب موشکهای کروز را دارد و تعدادی از آن در چند مراسم تحویل انبوه تجهیزات به ندسا در سال ۱۳۹۹ تحویل داده شد.
تصاویر گرافیکی برای مقایسه شکل کلی دو شناور شهید سلیمانی و شهید ناظری
در مصاحبه‌های فرمانده نیروی دریایی سپاه برخی مشخصات شناورهای رده شهید سلیمانی اعلام شده است که شامل طول ۶۵ متر و قابلیت رسیدن به سرعت ۴۵ گره دریایی یا حدود ۸۳ کیلومتر بر ساعت است که در قیاس با شناورهای موشک‌انداز رده قدر و نیز شناور شهید ناظری سرعت بسیار بالاتری است، همچنین شناور شهید سلیمانی همانند نسل قبلی قابلیت حمل بالگرد اما با ابعاد بزرگتر را دارد.
شناور رده شهید سلیمانی در حال ساخت در تأسیسات وزارت دفاع در بندرعباس
از تصاویر ماهواره‌ای موجود به‌نظر می‌رسد عرض عرشه نشست و برخاست بالگرد در شناور جدید در حدود ۱۴ تا ۱۴٫۵ متر است. عرض کلی بدنه کمی بیشتر از این مقدار است که به‌علت طراحی زاویه‌دار بدنه جانبی، کمی بیشتر از عرض عرشه بالگرد است.
با توجه به تجربیات موجود و داده‌های حاصل از چند سال عملکرد عملیاتی شناور شهید ناظری طراحی رده جدید در زمانی کوتاهتر انجام شده و از ابتدا قابلیت شلیک موشکهای سطحی و پدافندی و به‌طور کلی تنوع تجهیزات نسبت به نسل قبلی در آن پیش‌بینی شده است.
تصویری از شناور رده شهید سلیمانی در حال ساخت در قشم
از تصاویر ماهواره‌ای منتشرشده از محل ساخت این شناورها مشخص شد که دو مقر پرتاب موشکهای کروز برد بلند در دو سمت بدنه به‌صورت زاویه‌دار نسبت به محور طولی تعبیه شده است.
احتمالاً همانند شناورهای موشک‌انداز رده قدر در شناورهای رده شهید سلیمانی هم دو پرتابگر دوتایی موشک کروز در نظر گرفته خواهد شد. در مورد موشک یا به‌طور کلی سامانه پدافند هوایی هم گمانه‌زنی‌هایی قابل انجام است که استفاده از توپ‌های گتلینگ ۲۰میلی‌متری سه‌لوله و موشکهای دوش‌پرتاب حداقل‌های قابل‌تصور به‌صورت منطقی است. موشکهای دارای جست‌وجوگر تصویرساز حرارتی همچون موشک آذرخش نیز می‌تواند بین گزینه‌های قابل طرح در نقش پدافند هوایی در این شناورها باشد.
به‌گفته فرمانده ندسا یک شناور متفاوت از سه شناور رده شهید سلیمانی به‌نام ابومهدی المهندس نیز در دست ساخت است که قابلیت‌های آفندی و پدافندی و بدنه‌ای به‌شکل W با طول ۴۷ متر دارد.
آنچه از طرحهای نیروی دریایی سپاه برای شناورهای جدید بومی قابل دریافت است تصمیم بر به‌خدمت‌گیری شناورهایی با مأموریت مشابه همان رده قدر اما با امکانات و توان دریانوردی بیشتر، قابلیت نشست و برخاست بالگرد و طراحی مدرن چه در نوع بدنه و چه در شکل ظاهری بدنه برای کاهش بازتابهای راداری و بقای بیشتر در عرصه نبردهای امروزی است.
تصویری از شناور رده شهید سلیمانی در حال ساخت در قشم
همچنین ساخت همزمان سه فروند در سه تأسیسات مختلف دولتی و خصوصی و خود سپاه نشان از عزم جدی برای سرعت ساخت و به‌خدمت‌گیری این شناورهای جدید است که با رسیدن عمر ناوگان شناورهای رده قدر به میانه دهه سوم عمر خدمتی آنها لزوم آن نیز قابل درک است.
به‌نظر می‌رسد با افزایش سرعت ساخت تجهیزات جدید برای نیروی دریایی ارتش و سپاه و نیز لزوم تجهیز آنها به سلاح‌های پدافند هوایی در رده‌های مختلف قابل به‌کارگیری در هر کلاس شناوری مورد توجه بیشتر مسئولان و برنامه‌ریزان قرار دارد و در این مسیر یک مسئله مهم نوع نگاه نمایندگان مجلس شورای اسلامی در امر تخصیص بودجه خواهد بود تا با تکمیل این مسیر، شاهد افزایش بیش از پیش سیادت دریایی در آبهای نزدیک و دور توسط نیروهای دریایی راهبردی کشورمان باشیم.
