دکتر سید محمدرضا هاشمیان – استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگوی تفصیلی با ایسنا، گفت: متاسفانه اکثر مبتلایان سرپایی و آنهایی که به مطب‌ها مراجعه می‌کنند، در جامعه تردد کرده و قرنطینه واقعی را رعایت نمی‌کنند که همین مساله در انتشار و انتقال سریع و بیشتر بیماری تاثیرگذار است، در این میان عدم وجود سیستم ردیابی موثر مبتلایان نیز مشکل را حادتر و دوچندان کرده، در حالی که اجرای آن می‌تواند تا حد زیادی از توزیع و گسترش بیشتر بیماری پیشگیری کند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه متاسفانه برخی راهکارها که تاثیر بالایی در کاهش آمار ابتلا و مرگ و میرها دارد هنوز در کشور ما اجرایی نشده، اظهار کرد: افزایش میزان تست‌های تشخیصی، ردیابی و قرنطینه مبتلایان از موثرترین راهکارها جهت کاهش و قطع زنجیره انتقال بیماری و عامل موفقیت بسیاری از کشورها در کنترل اپیدمی بوده است.
لزوم توجیه جدی مردم در خصوص قرنطینه
وی با بیان اینکه متاسفانه اصول صحیح قرنطینه خانگی به درستی برای مردم تشریح نشده و به صورت واقعی اجرا نمی‌شود، گفت: در حال حاضر بسیاری از بیماران بستری در آی سی یو اعضای خانواده‌هایی هستند که نسبت به اصول قرنطینه خانگی به دنبال ابتلای یکی از اعضا آگاهی نداشته و به همین دلیل همگی مبتلا شده‌اند.
هاشمیان ارایه توضیحات عملی و توجیه اصولی مردم در رابطه با مساله قرنطینه را از ضرورت‌ها دانست و گفت: این موضوع باید به صورت جدی و علمی‌تر برای مردم تشریح شده و به دنبال آن وضعیت بیماران و خانواده‌ها به صورت تلفنی و مستمر پیگیری و دنبال شود.
نبود بخش “کلوز” مناسب برای ICU ها در کشور
این فوق تخصص مراقبت‌های ویژه نکته مهم بعدی در وضعیت مبتلایان و افزایش آمار فوتی‌ها را خطاهای سیستماتیک در رابطه با آی سی یوهای کرونای کشور عنوان کرد و گفت: یکی از موضوعات مهم و تاثیرگذار در این رابطه درمان‌های ناکافی در بخش‌ها، ناکافی بودن تعداد بخش‌های کرونایی کشوری و ارجاع دیرهنگام بیماران به بخش‌های آی سی یوست، به دنبال این کمبودها بیماران با حال عمومی بسیار بد به آی سی یوها معرفی می‌شوند، به گونه‌ای که گاها کار از کار گذشته و نمی‌توان کار زیادی برای آنها انجام داد، این در حالیست که بیماران با حال عمومی و شرایط متوسط وضعیت بهتری پیدا می‌کنند.
وی با اشاره به نبود بخش “کلوز” مناسب برای ای سی یوها و خطای سیستماتیک در این بخش، گفت: در آی‌سی‌یوهای کلوز تعداد مرگ و میرها کاهش پیدا می‌کند ولی در حال حاضر به دلیل عدم وجود “آی سی یو کلوز” واقعی در کشور، بیمارانی که وارد آی سی یو می‌شوند بسیار بدحالند. همچنین برخلاف برخی صحبت‌ها تعداد تخت‌ها و تجهیزات حرفه‌ای بخش‌های آی سی یو همچنان ناکافی است.
به گفته قائم مقام انجمن علمی مراقبت‌های ویژه کشور، اندیکاسیون و دستورالعمل ورود بیماران به بخش آی سی یو بر اساس امتیازبندی صحیحی نیست، به عبارتی سیستم امتیازدهی آی سی سو دقیقا مشخص می‌کند که بیمار با چه شرایط تنفسی و درگیری ریوی باید به بخش آی سی یو منتقل شده و تحت مراقبت‌های ویژه قرار بگیرد، این در حالیست که هم اکنون به دلیل عدم وجود این سیستم بیماران بسیار بدحال به بخش ویژه منتقل می‌شوند که گاها از همان ابتدا به انتوباسیون نیاز فوری پیدا می‌کنند.
خط قرمز ورود بیماران به آی سی یو باید گسترده‌تر شود
قائم مقام انجمن مراقبت‌های ویژه ایران با تاکید بر اینکه خط قرمز ورود بیماران کرونا به آی سی یو باید گسترده‌تر شود، اظهار کرد: به عبارت دیگر جامعه بزرگ‌تری باید وارد بخش ای سی یو شوند و این خطای بزرگی بود که متاسفانه از ابتدای شیوع کرونا در سیستم درمان کشور رخ داد. در حال حاضر اندیکاسیون و دستورالعمل ورود بیماران به بخش‌های مراقبت ویژه بسیار دیرتر از حد واقعی بین المللی است و بیماران بسیار دیر و با شرایط بسیار بد از بخش‌های عادی به بخش ای سی یو منتقل می‌شوند که همین مساله یکی از عوامل افزایش مرگ و میرهای کرونایی در بخش‌های آی‌سی‌یوی کشوری است.
هاشمیان با تاکید بر اینکه متخصصان ای سی یو، انجمن علمی و بورد تخصصی مراقبت‌های ویژه باید مسئولیت امور مربوط به آی سی یو را بر عهده داشته باشند، گفت: متاسفانه در شرایط فعلی فوق تخصص‌های ای سی یو در تصمیم‌گیری‌های این حوزه نقشی نداشته و با آنان مشورت نمی‌شود، البته چند تن از متخصصان آی سی یو در ستاد کشور کرونا حضور دارند ولی جلسات ستاد برای رسیدگی به این موضوعات کفایت نکرده و مدیریت و ساماندهی وضعیت بخش‌های آی سی یو کرونا کشور نیازمند برگزاری جلسات روزانه و اتخاذ تصمیمات فوری است.
وی با بیان اینکه هم اکنون خرید تجهیزات و امکانات و تصمیم گیری برای بخش‌های آی سی یو توسط افراد غیر متخصص این حوزه اتخاذ می‌شود، گفت: هیچ گونه مکاتبه‌ای با انجمن یا بورد ای سی یو در این زمینه صورت نمی‌گیرد و اندیکاسیون و امتیازبندی‌ها نیز توسط افراد غیرمتخصص انجام می‌شود، به نوعی می‌توان گفت که هم اکنون سیستم امتیازدهی خاصی برای ورود بیماران به بخش ای‌سی یو در کشور وجود ندارد.
نگاه درمان در کشور آی سی یو محور نیست
هاشمیان با تاکید بر اینکه برخلاف دنیا، نگاه درمان در کشور ما آی سی یو محور نیست، گفت: همین موضوع از مهمترین دلایل افزایش آمار مرگ و میر بیماران کرونایی در بخش‌های آی سی یو است، به گونه‌ای که هم اکنون بر اساس اعلام وزارت بهداشت ۵۰ درصد بیماران کرونایی بستری در آی سی یو فوت می‌کنند.
ناهماهنگی در تجویز دارو و تاثیر آن بر میزان فوتی‌ها
این استاد تمام دانشگاه در بخش دیگر گفت‌وگو با اشاره به تاثیر پروتکل‌های دارویی و ناهماهنگی در تجویز داروها در روند بیماری و میزان مرگ و میرها، بیان کرد: متاسفانه طی ماه‌های اول بر تجویز داروهای بی تاثیری همچون کلترا پافشاری می‌شد در حالیکه تاثیری بر بهبود بیمار نداشت و در عوض با ورود داروهایی همچون رمدسیویر و فاویپیراویر که طبق تحقیقات جهانی منجر به کاهش ۱۰ درصدی ورود بیمار به آی سی یو می‌شود، مخالفت می‌شد.
به گفته وی، تجویز زود هنگام آنتی وایرالهایی که مطالعات خوبی در مورد اثر بخشی آنها وجود دارد موجب کاهش مرگ و میر و کاهش تعداد بیمار بد حال خواهد شد.
این فوق تخصص آی سی یو با بیان اینکه بیمارستان مسیح دانشوری بعد از چین اولین جایی بود که تجویز داروی رمدسیویر را برای بیماران آغاز کرد، ادامه داد: با اینکه جلوتر از آمریکا و خیلی پیش‌تر از تاییدیه FDA تجویز این دارو را شروع کردیم، ولی آخرین کشوری هستیم که نسبت به توزیع آن در بیمارستان‌ها اقدام کردیم، البته متاسفانه هنوز وارد پروتکل درمانی نیز نشده است. ولی در کنار این برخی از داروهایی که پایه و اساس علمی ندارند و حتی در پروتکل کشوری هم نامی از آنها نیست در حال استفاده در نقاط مختلف کشور هستند.
نبود نظارت جدی بر روی توزیع و تجویز داروهای کرونایی
هاشمیان همچنین با انتقاد از نبود نظارت جدی بر روی توزیع و تجویز داروهای کرونایی، عنوان کرد: به همین دلیل متاسفانه برخی داروها همچون رمدسیویر به صورت غیرمجاز در دسترس عموم قرار گرفته و گاها بدون توجه به تبعات و عوارض جدی آن در منزل و بدون نظارت پزشک تزریق می‌شود، این در حالیست که انجام تست آنزیم‌های کبد و کلیه قبل از تجویز این دارو از ضرورت‌هاست.
وی توضیح داد: رمدسیویر در همراهی با داروهای دیگر اثربخشی دارد لذا حتما باید برای بیماران بستری در بیمارستان و با توجه به شرایط بالینی و حضور پزشک تجویز و تزریق شود.
هشدار نسبت به عوارض مصرف خودسرانه فاویپیراویر و رمدسیویر
این فوق تخصص آی سی یو با تاکید بر اینکه تمام داروهای آنتی وایرال مانند فاویپیراویر و رمدسیویر گاها موجب بروز عوارضی می شوند و حتما باید تحت نظر پزشک تجویز و مصرف شود، گفت: مصرف بدون نظارت این داروها می‌تواند خطرناک بوده و منجر به بروز مشکلات کبدی و کلیوی شود، همچنین مصرف داروی فاویپیراویر در خانم‌های باردار و شیرده و آنهایی که حداقل تا یکسال قصد باروری دارند، ممنوع است.
وی در خصوص چگونگی اثرگذاری داروها در روند بیماری و با تاکید بر اهمیت زمان تجویز آن، تصریح کرد: فاویپیراویر شدت بیماری را کم کرده و در واقع از پیشروی ضایعات ریوی پیشگیری می‌کند. حسن فاویپیراویر نسبت به سایر ضدویروس‌ها این است که بر روی تعداد ویروس تاثیر گذاشته و اجازه گسترش بیماری را در اکثریت بیماران نمی‌دهد.
هاشمیان با بیان اینکه فاویپیراویر به طور خاص در اکثریت موارد منجر به کاهش لود ویروسی شده و شدت بیماری را تخفیف می‌دهد، گفت: همچنین بر اساس نتایج مطالعه منتشر شده در لنست تا ۱۰ درصد میزان ورود بیماران به آی سی یو را کم می‌کند که تسری آن به آمارهای کشوری بسیار معنادار خواهد بود.
ویروس کووید ۱۹ زمان بندی خاصی ندارد
وی با بیان اینکه ویروس کووید ۱۹ زمانبندی خاصی ندارد، گفت: کلیه داروها اعم از داروهای علامتی و ضدویروس‌ها باید از همان ابتدای شروع علایم تجویز و مصرف شود. به عنوان نمونه زمانی که کادر درمان بیمار می‌شود، مشخص است که با لود بالای ویروس درگیر بوده، بنابراین تمام داروهای انتی وایرال و علامتی باید باهم تجویز شوند، ولی تجویز این داروها در سایر بیماران باید پس از انجام آزمایش و تست‌های مشخص انجام شود.
هاشمیان در پایان همچنین با انتقاد از تجویز و توزیع برخی داروها همچون سووداک پیش از اتمام مطالعات کافی و بررسی دقیق تاثیر آن بر روی ویروس، اظهار کرد: سووداک داروی خط اول درمان هپاتیت سی بوده و مصرف بیش از حد آن در کشور ممکن است بیماران را دچار مقاومت دارویی کند، ولی متاسفانه این دارو نیز خارج از پروتکل در دسترس قرار گرفته است.
