بانک مرکزی همچنین تأکید دارد که رقم سپرده ها شامل سپرده های ریالی و ارزی، اعم از سپرده های کوتاه مدت، بلندمدت، دیداری و قرض الحسنه پس انداز است. در حالی که تسهیلات اعطایی شامل وام ها، مطالبات معوق، و سایر تعهدات بانکی می باشد. این اطلاعات، چارچوبی برای درک توانمندی اقتصادی و نقدینگی در اختیار نظام بانکی استان گیلان ارائه می دهد.
نکته قابل تأمل، فاصله میان مانده سپرده‌ها و تسهیلات است. به رغم جایگاه گیلان به عنوان یکی از استان های با ظرفیت کشاورزی، گردشگری و صنعتی، این فاصله نشان دهنده بهره وری پایین تر نظام بانکی استان در مقایسه با ظرفیت های بالقوه اقتصادی آن است.
در مقایسه با استان های بزرگ تر نظیر اصفهان یا خراسان رضوی، که سپرده ها و تسهیلاتی به مراتب بالاتر دارند، گیلان در میانگین کشوری جایگاه هشتم را به خود اختصاص داده است. با وجود این، مقایسه با استان های همجوار، همچون مازندران و اردبیل، وضعیت دقیق تری از نقاط قوت و ضعف اقتصادی این استان را مشخص می کند که در بخش های دیگر گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
شاخص تسهیلات به سپرده (LDR) در گیلان
شاخص تسهیلات به سپرده (Loan-to-Deposit Ratio – LDR)، یکی از شاخص های کلیدی در عملکرد بانکی است که نشان می دهد چه میزان از سپرده های جذب شده توسط بانک ها به صورت تسهیلات در اختیار مشتریان قرار گرفته است. این شاخص، نسبت تسهیلات اعطاشده به سپرده ها (پس از کسر سپرده قانونی) را نشان می دهد و معیاری برای ارزیابی کارایی بانک ها در تخصیص منابع مالی است.
در گیلان، شاخص LDR در آبان ۱۴۰۳ حدود ۶۴٫۷ درصد بوده است که پایین تر از میانگین کشوری و بسیاری از استان های همجوار است. این بدان معناست که تنها ۶۴٫۷ درصد از سپرده های بانکی در این استان به صورت وام و تسهیلات به چرخه اقتصادی بازگشته اند، و باقی منابع یا به صورت نقدینگی در بانک ها مانده یا در موارد دیگری استفاده شده است.
تحلیل جزئیات LDR گیلان
LDR گیلان در مقایسه با استان های مازندران (۷۳٫۲ درصد) و اردبیل (۹۸٫۱ درصد) نشان دهنده تخصیص کمتر منابع بانکی به تسهیلات است. به طور کلی، شاخص LDR در استان هایی نظیر زنجان (۱۰۸٫۵ درصد) از مرز ۱۰۰ درصد عبور کرده است که نشان می دهد بانک های آن استان ها حتی از منابع اضافی برای اعطای وام استفاده کرده اند.
در تشریح این شاخص در گیلان، در مقایسه با استان های همجوار، می توان نتیجه گرفت که وضعیت گیلان نشان از شرایط ضعیف تری را دارد:
مازندران: LDR این استان ۷۳٫۲ درصد است که نشان می دهد بانک های مازندران منابع بیشتری را به شکل تسهیلات به اقتصاد منطقه تزریق کرده اند.
اردبیل: با LDR ۹۸٫۱ درصد، اردبیل عملکرد بسیار بالاتری داشته و تقریباً تمام سپرده های بانکی را به صورت تسهیلات اختصاص داده است.
قزوین: LDR این استان ۹۶٫۲ درصد است که بیانگر استفاده بهینه از منابع بانکی است.
زنجان: با LDR ۱۰۸٫۵ درصد، زنجان نه تنها تمام سپرده های جذب شده را به تسهیلات تبدیل کرده، بلکه از منابع اضافی برای اعطای وام استفاده کرده است.
این مقایسه نشان می دهد که نظام بانکی گیلان در بازگشت سپرده ها به شکل تسهیلات، نسبت به استان های همجوار عملکرد ضعیف تری دارد. این ضعف می تواند نشان دهنده مشکلاتی همچون عدم اعتماد به پروژه های محلی، فقدان طرح های اقتصادی جذاب یا موانع بوروکراتیک در تخصیص منابع بانکی باشد.
از منظر اقتصادی، پایین بودن LDR می تواند نشان دهنده مشکلاتی در نظام بانکی باشد:
حفظ نقدینگی بیش از حد: بانک ها منابع مالی جذب شده را به جای تخصیص به تسهیلات، به صورت نقدی یا سرمایه گذاری های غیرفعال نگهداری می کنند.
ضعف در اعتماد اقتصادی: اگر تسهیلات کمتر به کسب و کارها یا خانوارها اختصاص داده شود، به کاهش فعالیت های اقتصادی و اشتغال منجر می شود.
نیاز به سیاست گذاری مؤثرتر: برای افزایش LDR، بانک ها باید اعتماد بیشتری به فعالیت های اقتصادی محلی داشته باشند و همچنین سیاست های حمایتی برای کسب و کارهای کوچک و متوسط اجرا شود.
برای استان گیلان، اصلاح شاخص LDR باید به عنوان اولویتی جدی در دستور کار بانک ها و سیاست گذاران قرار گیرد. برنامه هایی نظیر تسهیلات حمایتی به بخش کشاورزی، گردشگری و صنایع کوچک می توانند نقشی کلیدی در بهبود این شاخص ایفا کنند.
عوامل مؤثر بر پایین بودن LDR گیلان:
تمرکز منابع در استان های بزرگ تر: بانک ها معمولاً منابع سپرده ای خود را برای پروژه های ملی یا در استان های بزرگ تر تخصیص می دهند.
کمبود طرح های اقتصادی جذاب: نبود برنامه های کارآمد در حوزه هایی مانند کشاورزی، صنعت و گردشگری، توان جذب تسهیلات را کاهش داده است.
ریسک گریزی بانک ها: بانک های گیلان ممکن است به دلیل نگرانی از بازپرداخت وام ها یا مشکلات اعتباری، از اعطای تسهیلات بیشتر خودداری کنند.
راهکارها برای بهبود LDR:
افزایش حمایت از طرح های اقتصادی محلی با پتانسیل بالا، مانند گردشگری و کشاورزی.
کاهش موانع بوروکراتیک و تسهیل فرآیند اعطای تسهیلات.
جذب سرمایه گذاری‌های جدید در حوزه های تولیدی و خدماتی.
با برنامه ریزی مؤثر و همکاری نزدیک میان بانک ها، سیاست گذاران و بخش خصوصی، گیلان می تواند شاخص LDR خود را بهبود بخشد و نقش موثرتری در توسعه اقتصادی منطقه ایفا کند.
چالش ها و فرصت ها
گیلان با وجود منابع طبیعی، کشاورزی و ظرفیت های گردشگری، همچنان با چالش هایی در جذب سپرده ها و تخصیص تسهیلات بانکی مواجه است. از جمله چالش های اساسی که باید مورد بررسی قرار گیرند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
چالش ها:
ضعف در تخصیص منابع بانکی: پایین بودن شاخص LDR در گیلان نشان دهنده بهره وری کمتر بانک ها در تخصیص منابع به تسهیلات است. این مسئله می تواند به کاهش فعالیت های اقتصادی و رکود منجر شود.
تمرکز منابع در استان های بزرگ تر: استقرار دفاتر مرکزی بسیاری از شرکت ها در تهران و جذب سپرده های سایر استان ها توسط پایتخت، به کاهش منابع در دسترس گیلان منجر شده است.
مشکلات در زیرساخت های بانکی: فقدان دسترسی کافی به خدمات مالی و بانکی پیشرفته، به ویژه در مناطق روستایی، توان رقابت گیلان را کاهش می دهد.
تأخیر در پرداخت تسهیلات کشاورزی و گردشگری: این دو بخش به عنوان ستون های اقتصاد گیلان، نیازمند تسهیلات سریع و هدفمند هستند که هنوز به طور کامل تأمین نشده اند.
فرصت ها:
ظرفیت کشاورزی: گیلان یکی از قطب های کشاورزی کشور است و جذب سپرده ها و تخصیص تسهیلات بیشتر به این بخش می تواند به رشد اقتصادی منجر شود.
پتانسیل گردشگری: این استان با جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوان، می تواند با دریافت تسهیلات برای توسعه زیرساخت های گردشگری، اشتغال و درآمدزایی بیشتری ایجاد کند.
همجواری با بازارهای خارجی: نزدیکی به مرز آذربایجان و بنادر اقتصادی می تواند گیلان را به مرکزی برای توسعه تجارت خارجی تبدیل کند.
توسعه صنایع کوچک و متوسط: با حمایت بانکی از این صنایع، امکان افزایش تولید و صادرات در گیلان فراهم می شود.
برای استفاده از این فرصت ها، سیاست گذاران اقتصادی گیلان باید برنامه ریزی دقیق تری برای جذب سرمایه گذاری بانکی و تخصیص عادلانه منابع داشته باشند تا بتوانند گزارش های آتی بانک مرکزی در خصوص مانده تسهیلات و سپرده های گیلان را بهبود ببخشند.
