شیوع گسترده ویروس کرونا در سراسر جهان ضربه‌هایی سخت و گاه جبران‌ناپذیر را به اقتصاد برخی کشورها وارد ساخته است؛ آسیبی که هم اقتصاد کلان کشورها و هم کسب‌وکارهای خرد از آن متاثر شده‌اند. اکنون پس از چندین ماه که از حضور این ویروس در سراسر جهان می‌گذرد، زمان مناسبی برای بررسی وضعیت اقتصاد در دوران کرونا و پاسخ به این سوال است که کرونا چه بر سر اقتصاد دنیا آورده است؟ بی‌شک با تحلیل دقیق ابعاد این موضوع می‌توان پی برد که هر یک از کسب‌وکارها در کجای این تحولات قرار دارند و در این دگرگونی‌های اقتصادی برنده‌اند یا بازنده.
کسب‌وکارهای سودده و زیان‌ده در دوران کرونا
در مدتی که از جولان کرونا می‌گذرد، برخی کسب‌وکارها رونق گرفته و برخی نیز با زیان گسترده‌ای روبرو شده‌اند. در این دوران، تولید برخی محصولات رشد چشمگیری داشته است که محصولات ذیل از آن جمله‌اند؛
- تولید و عرضه انواع ماسک و دستکش
- تولید و عرضه انواع مواد ضدعفونی کننده و شوینده
- تولید و عرضه انواع مکمل‌ها و تقویت کننده‌های سیستم ایمنی بدن
– تولید و عرضه انواع محصولات سلولزی
– تولید و عرضه دستگاه‌های تنفس مصنوعی
- تولید و عرضه مسکن‌ها و داروهای ضد تب
در این میان کسب کارهایی هم هستند که کرونا به معنای واقعی نفس آنها را گرفت؛ کسب‌وکارهای مربوط به حوزه گردشگری در صدر آنها قرار دارد. پس از کرونا سفرهای داخلی و خارجی در بسیاری کشورها به حالت تعلیق درآمد. شرکت‌های حمل‌ونقل به خصوص خطوط هوایی دچار زیان و مجبور به کاهش هزینه‌ها و در نتیجه تعدیل نیرو شدند.
بزرگترین شرکت هواپیمایی انگلیس به نام «فلای بی» پس از آنکه شیوع ویروس کرونا موجب کاهش شدید مسافران شد، در تاریخ ۱۵ اسفند سال ۹۸ اعلام ورشکستگی کرد و هزاران نفر از کارمندان آن بیکار شدند. همچنین بزرگترین شرکت هواپیمایی آمریکای لاتین به نام شرکت هواپیمایی «لاتام ایرلاینز» که متعلق به شیلی و بزریل است، در تاریخ ۶ خرداد اعلام ورشکستگی کرد و موجب بیکاری صدها نفر شد.
پس از شیوع کرونا صنایع گردشگری و هتلداری نیز در سراسر جهان با رکود گسترده‌ای مواجه شدند و هتل‌ها یکی پس از دیگری به تعطیلی کشیده شدند. در ایران نیز اکنون هتلداران با چالشی جدی روبرویند. «جمشید حمزه‌زاده» رئیس جامعه هتلداران کشور، ۱۵ مردادماه جاری، درباره دغدغه و مشکلات هتلداران در شرایط کنونی شیوع کرونا گفته است: بسیاری از هتل‌ها در حال حاضر تعطیل شده و با رکود شدید اقتصادی روبه‌رو هستند.
وی با اشاره به ضربه مهلک کرونا به صنعت هتلداری می‌افزاید: صنعت هتلداری با شیوع کرونا صددرصد دچار آسیب شده است.
بیمارستان‌ها هم از کرونا آسیب بسیار دیدند. در دوره شیوع کرونا، در کنار فشار روحی و جسمی شدید وارد شده به کادر بیمارستان‌ها، این مراکز پزشکی به دلیل عدم مراجعه بیماران از ترس ابتلا به کرونا، بخش عمده‌ای از درآمد خود را از دست دادند؛ بطوری که بسیاری از آنها این روزها با خطر ورشکستگی روبرو هستند.
سالن‌های ورزشی، سالن‌های آرایشی، مراکز آموزشی و مهدکودک‌ها هم از دیگر مشاغل آسیب‌دیده از کرونا هستند.
رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها و دیگر اغذیه فروشی‌های خیابانی هم با از دست دادن بخش مهمی از مشتریانشان از دیگر مشاغل زیان‌ده در دوران کرونا هستند که مشخص نیست در ماه‌ها و سال‌های آتی، حتی با از بین رفتن ویروس کرونا، به دلیل تغییر سبک زندگی و عادات غذایی مردم جهان، مشتریان پیشین خود را بدست خواهند آورد یا خیر!
کرونا، تغییرسبک زندگی و چالش‌ها و فرصت‌های جدید اقتصادی
تغییر سبک زندگی در دوران کرونا موضوع مهمی است که به باور برخی کارشناسان مسائل اجتماعی حتی اگر بیماری کرونا ریشه‌کن شود، ادامه می‌یابد؛ چراکه پس از همه‌گیری این بیماری رفتارها و عادت‌های جدیدی در مردم نهادینه شده است که تا پیش از این وجود نداشت. به عبارتی مردم پساکرونا دیگر همان مردم قبل از کرونا نخواهند بود، در سبک زندگی آنان تغییرات اساسی ایجاد خواهد شد و همین تغییر سبک زندگی و خواسته‌های مردم می‌تواند تاثیر اساسی بر اقتصاد داشته باشد و چالش‌ها و فرصت‌های متفاوتی در این حوزه ایجاد کند.
از این رو، شناخت چالش‌ها و فرصت‌های بوجود آمده ناشی از کرونا برای هر فعال اقتصادی ضروری به نظر می‌رسد.
در دوران شیوع کرونا شاهد عادت‌ها و رفتارهای جدیدی در مردم یا در اصطلاح مصرف‌کنندگان بودیم که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است؛
– استفاده مردم از تلفن‌های هوشمند، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در دوران کرونا به حدی بوده است که اپراتورهای تلفن همراه و شبکه‌های ارائه دهنده اینترنت پرسرعت مجبور به تقویت و بالا بردن ظرفیت‌های فنی خود شده‌اند. این روزها مردم به دلیل آنکه وقت زیادی را در خانه می‌گذرانند، در شبکه‌های اجتماعی فعالیت بیشتری دارند و به دلیل محدودیت های تردد و رعایت مقررات بهداشتی کرونا، حتی عزیزانشان را هم از طریق شبکه‌های مجازی می‌بینند.
– افزایش کاربران استارت‌آپ‌ها و مشتریان فروشگاه‌های اینترنتی نیز در دوران کرونا چشمگیر بود؛ موضوعی که فرصت‌های جدیدی را نیز برای سرمایه‌گذاران این بخش به وجود آورده است. بطور مثال بزرگترین فروشگاه اینترنتی دنیا یعنی «آمازون» در دوران کرونا بیش از ۱۷۰هزار کارمند جدید استخدام کرد تا بتواند پاسخگوی سیل عظیمی از تقاضای خرید کالا از سراسر دنیا باشد.
– دورکاری کارمندان بجای حضور فیزیکی آنان در سازمان‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای ویدیو کنفرانس و برگزاری جلسات آنلاین از اتفاقات جالب پیرامون محیط کار در دوران کرونا بود. در همین ارتباط، به دنبال همه‌گیری کرونا، بسیاری از شرکت‌های دنیا تصمیم گرفتند ریسک ابتلا به این بیماری را در محیط‌های کارشان کاهش دهند؛ بنابراین به پرسنل خود اجازه دادند تا از منزل وظایف‌شان را دنبال کنند. جلسات کارمندان با مدیران نیز از طریق نرم‌افزارهای تحت وب صورت می‌گیرد.
– در دوران کرونا، استفاده از وسایل نقلیه خصوصی بجای وسایل نقلیه عمومی شدت گرفت چرا که کمتر کسی این جرات را پیدا می‌کند تا برای رفت‌وآمد از ناوگان عمومی استفاده کند. این روزها افراد ترجیح می‌دهند با اتومبیل شخصی رفت‌وآمد کرده یا نهایتا از تاکسی‌های اینترنتی استفاده کنند.
– این روزها مطالعه کتاب و شنیدن پادکست در فضای اینترنت بیش از گذشته رواج یافته است و اهالی مطالعه کمتر به سراغ کتاب و روزنامه‌های کاغذی می‌روند.
– استفاده بیش از پیش از محصولات غذایی بسته‌بندی شده به‌جای محصولات فله، یک رفتار جدید از مصرف کنندگان در حوزه مواد غذایی است. این روزها مردم سعی می‌کنند به دلیل شیوع ویروس کرونا تا جای ممکن از مواد غذایی بسته‌بندی شده استفاده کنند چرا که این محصولات معمولا بدون دخالت دست تولید شده و تحت نظارت مستقیم سازمان غذا و دارو تولید به بازار عرضه می شوند.
– تعطیلی مدارس، دانشگاه ها و آموزشگاه‌ها در دوران همه‌گیری کرونا موجب شده است، آموزش آنلاین در سطوح مختلف شتاب بی‌سابقه‌ای به خود بگیرد و دانش‌آموزان و دانشجویان سراسر دنیا از نرم‌افزارهای آموزشی یکدست استفاده کنند.
– سالن‌های سینما، تئاتر و کنسرت از اولین مکان‌هایی بودند که با شروع بیماری هولناک کرونا تعطیل شدند، حالا تماشای فیلم، تئاتر و کنسرت بصورت آنلاین از عادت‌های جدید مردم در عصر کرونا شده است.
با نگاهی گذرا به این تغییرات در سبک زندگی افراد، به فرصت‌های جدیدی پی می‌بریم که ریتم توسعه اقتصادی در جهان پیش رو را به سمت دگرگونی در حوزه‌های مختلف سوق می‌دهد. در این شرایط برنده آن کسی است که با شناخت و مطالعه درست این فرصت‌ها به سرعت دست به کار شده و کسب‌وکار خود را اگر با شرایط موجود در تضاد است تغییر داده، به روز کند و از آسیب‌های احتمالی برهاند. در مقابل بازنده کسی خواهد بود که با بی‌تفاوتی از کنار این تغییرات جدید و عظیم رد شود و در اصلاح دست روی دست بگذارد و برای نجات کسب‌وکار خود خلاقیت به‌کار نبرده و از تغییر استقبال نکند.
