تجارت خارجی در مرز زمینی آستارا در منتهی الیه غرب استان گیلان حدود ۱۰۰ سال قدمت دارد و وجود ساختمان چوبی گمرک این شهرستان که در فهرست آثار ملی ثبت شده، گویای پیشینه قابل توجه صادرات و واردات از این مرز است و امروزه مشاهده صف طولانی کامیون های حمل بار در محدوده اداره کل گمرک آستارا حکایت از رونق صادرات و حمل و نقل خارجی در این شهرستان مرزی دارد.

با وجود اینکه ترافیک کامیون ها به دلیل محدودیت های گمرکی جمهوری آذربایجان در ترخیص کالاها، برای رانندگان کامیون ها و نیز شهروندان آستارا مشکل ایجاد کرده، اما آن روی سکه گویای کشش و تقاضای قابل توجه بازار اوراسیاست که سبب شده عرضه و صادرات تولیدات داخلی و ترانزیت خارجی کالاها از آستارا نسبت به سال های قبل رونق بیشتری داشته باشد.

مدیر پایانه مرزی آستارا: امسال تا ۱۵ آذرماه ۶۱ هزار و ۸۰۰ دستگاه کامیون داخلی و خارجی برای صادرات و واردات کالا از این مرز تردد کرده و این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۱ درصد افزایش داشته است.

مدیر پایانه مرزی آستارا تردد ۶۱ هزار و ۸۰۰ دستگاه کامیون داخلی و خارجی برای صادرات و واردات کالا از ابتدای سال جاری تا ۱۵ آذرماه را دلیلی بر رونق تجارت خارجی از این مرز می داند و از رشد ۱۱ درصدی رفت و آمد کامیون های حمل بار از مرز زمینی آستارا خبر می دهد.

منصور بابایی پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا را علت اصلی رونق صادرات از مرز آستارا می داند و می گوید: بار بیشتر کامیون ها، محصولات کشاورزی است و پیش از شیوع کرونا روزانه سه هزار نفر از مرز آستارا تردد می کردند و اکنون با وجود محدودیت در تردد افراد، کامیون های باری برای صادرات و واردات کالاها و ترانزیت خارجی صف کشیده اند.

استاندار گیلان نیز بارها اعلام کرده است که با وجود مشکلات ناشی از تحریم های ظالمانه استکبار حتی یک روز هم گمرکات گیلان تعطیل نشده و طی هشت ماه امسال حجم صادرات و واردات استان ۵۱ درصد رشد داشته است و به گفته فرهاد دلق پوش رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان ۸۰ درصد صادرات استان از مرز آستارا صورت می گیرد و گمرک این شهرستان مرزی در اقتصاد استان نقش مهمی دارد.

ضرورت راه اندازی پایانه صادراتی محصولات کشاورزی در آستارا

تقاضای بازارهای مصرف اوراسیا و تنوع تولیدات کشاورزی در کشور ما بخصوص استان های شمالی سبب رواج بسته بندی و صادرات این قبیل محصولات از مرز آستارا شده و همانگونه که مدیر پایانه مرزی این شهرستان اذعان داشته، اغلب کالاهای صادراتی از این مرز محصولات کشاورزی است؛  بنابراین راه اندازی پایانه صادرات این قبیل تولیدات داخلی در آستارا ضروری به نظر می رسد.

از این رو رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان نوید داده که به زودی پایانه صادرات محصولات کشاورزی، توسط بخش خصوصی در شهرستان مرزی بندر آستارا راه‌اندازی خواهد شد و زمین مورد نیاز آن نیز تامین شده‌است.

سازمان جهاد کشاورزی گیلان: در نیمه نخست امسال ۲۴۷ هزار تن محصول کشاورزی به ارزش ۲۵ میلیون و ۳۳۹ هزار و ۳۹۷ دلار از آستارا به کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه صادر و ۲۹ هزار و ۴۰۴ تن محصول وارد شده است.

مسعود الماسی با اعلام ثبت صادرات سالانه ۴۰ نوع محصول کشاورزی از مرز آستارا بر ایجاد پایانه این محصولات با هدف ساماندهی صادرات و اشتغالزایی تاکید کرده است.

به گفته او، امسال تا پایان شهریورماه ۲۴۷ هزار تن محصول کشاورزی به ارزش ۲۵ میلیون و ۳۳۹ هزار و ۳۹۷ دلار از آستارا به کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه صادر و ۲۹ هزار و ۴۰۴ تن محصول وارد شده است.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان نیز در اظهار نظر مشابه،  ایجاد پایانه صادرات محصولات کشاورزی در آستارا را مطالبه تجار و بازرگانان دانسته و از تصویب این طرح در کارگروه صادرات کالاهای غیر نفتی استان خبر داده است.

فرهاد دلق پوش اعلام کرده که در سال گذشته ۴۱۰ میلیون دلار کالای غیرنفتی از گمرک آستارا صادر شده و بیشتر آنها محصولات کشاورزی بوده و صادرات تولیدات کشاورزی گیلان و مازندران از مرز آستارا رونق بیشتری خواهد یافت و زمین مورد نظر برای ساخت پایانه تولیدات کشاورزی با سرمایه گذاری بخش خصوصی در آستارا مشخص شده است.

سهم ۸۳ درصدی ایران از صادرات محصولات کشاورزی به اوراسیا

به رغم همه گیری کرونا در جهان حجم مبادلات تجاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا با ایران رو به افزایش است و کمیسیون اقتصادی این اتحادیه به تازگی گزارش داده که تجارت این اتحادیه با ایران طی هشت ماه سال ۲۰۲۰ با ۲ درصد افزایش به ۲ میلیارد دلار رسیده است.

در این راستا روح الله لطیفی سخنگوی گمرک ایران نیز اعلام کرده که دستکم ۸۳ درصد صادرات ایران به اوراسیا، محصولات کشاورزی است و تجارت ۹ ماهه بخش کشاورزی ایران با اتحادیه اوراسیا حدود ۲ میلیارد و ۶۱۸ میلیون دلار بوده و در واقع ۸۳ درصد از کل صادرات ما به اوراسیا مربوط به کالاها و محصولات کشاورزی است.

 محصولات کشاورزی جزو بیشترین اقلام مبادلات دوجانبه بین ایران و اوراسیا است و مواد خام محصولات کشاورزی و خوراکی با ۹۳۹ میلیون دلار تا ۸۰ درصد صادرات کشورهای اورآسیا به ایران را در بر می گیرد و در مقابل، واردات این کشورها از ایران نیز تا ۵۷۵ میلیون دلار یا ۶۸ درصد است که عمدتا شامل میوه و خشکبار می شود.

بر اساس این گزارش، محصولات کشاورزی جزو بیشترین اقلام مبادلات دوجانبه بین ایران و اوراسیا است و مواد خام محصولات کشاورزی و خوراکی با ۹۳۹ میلیون دلار تا ۸۰ درصد صادرات کشورهای اورآسیا به ایران را در بر می گیرد و در مقابل، واردات این کشورها از ایران نیز تا  ۵۷۵ میلیون دلار یا ۶۸ درصد است که عمدتا شامل میوه و خشکبار می شود.

ایران در سال ۱۳۹۵ به کمیسیون اقتصادی اتحادیه اوراسیا پیشنهاد ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان ایران و این اتحادیه را مطرح کرد؛ پیشنهادی که از جانب اعضای آن نیز مورد استقبال قرار گرفت. و طی دو سال مذاکرات متعدد و ارزیابی کمی و کیفی اقلام و میزان تعرفه ترجیحی آنها، بالاخره این موافقتنامه در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ در شهر آستانه قزاقستان به امضا رسید.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک سازمان بین‌المللی برای ادغام اقتصادی منطقه‌ای است و این اتحادیه حرکت آزاد کالاها، خدمات، سرمایه و نیروی کار را فراهم و سیاست‌های هماهنگی بین واحدها را در بخش‌های تعیین‌شده توسط توافق های بین‌المللی در اتحادیه دنبال می‌کند و قرارداد تشکیل اولیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۲۹ مه ۲۰۱۴ میلادی میان کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان منعقد و جایگزین اتحادیه گمرکی اوراسیا شد و سپس کشورهای ارمنستان و قرقیزستان به عضویت آن درآمدند. این اتحادیه کار خود را به طور رسمی از اول ژانویه ۲۰۱۵ آغاز کرد. کشورهای عضو اتحادیه اکنون ۲۰ میلیون کیلومتر مربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارند و ۵.۲ درصد جمعیت جهان را شامل می شود و تولید ناخالص داخلی اسمی اتحادیه حدود ۱.۹ تریلیارد دلار؛ حجم تجارت با جهان ۹۰۰ میلیارد دلار و تجارت درون اتحادیه رقم ۳۸ میلیارد دلار می‌باشد.

روسیه بزرگترین بازار تقاضای اوراسیا را دارد و با توجه به روابط حسنه ایران با آن کشور و سایر همسایگان شمالی و اعضای اتحادیه اوراسیا، تدبیر و امیدآفرینی دولت در توسعه راه های مرزی و ریل گذاری برای تسریع چرخ اقتصاد کشور، آینده نگری هوشمندانه ای است و بی شک دروازه تجاری ایران و اوراسیا در مرز آستارا نیز ظرفیت ها و مواهب کم نظیر خود را در آینده، بیشتر نشان خواهد داد.

شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت در منتهی الیه غرب استان گیلان و حاشیه دریای خزر واقع شده و با سه مرز زمینی، دریایی و ریلی با جنهوری آذربایجان ار ارتباط است.