روزنامه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» در گزارشی تحت عنوان «چین و ایران، با ایستادگی و مقاومت در مقابل آمریکا به همکاری تجاری و نظامی نزدیک می‌شوند»، سند «برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین» را اقدامی در جهت تضعیف تلاش‌های ضدایرانی دولت دونالد ترامپ توصیف کرد.
این روزنامه آمریکایی با مطرح کردن این ادعا که نسخه‌ای از این پیش‌نویس توافق پیشنهادی ۱۸ صفحه‌ای را در اختیار دارد، نوشت که ایران و چین پیش‌نویس یک توافق همکاری گسترده اقتصادی و امنیتی را تهیه کرده‌اند که راه را برای سرمایه‌گذاری چندصد میلیارد دلاری چین در بخش‌های انرژی و دیگر بخش‌های ایران فراهم می‌کند و با این اقدام تلاش‌های دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای انزوای ایران را تضعیف خواهد کرد.
نیویورک‌تایمز ادامه داد که سند «برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین»، مشارکت چین در پروژه‌های بانکداری، مخابرات، بنادر، راه‌آهن و دهها پروژه دیگر را به طرز وسیعی گسترش می‌دهد.
این گزارش سپس اینگونه نوشت که چین نیز در قبال مشارکت در پروژه‌های اقتصادی و نظامی، به مدت ۲۵ سال با تخفیفی ویژه نفت از ایران دریافت خواهد کرد.
این روزنامه آمریکایی در ادامه گزارش خود به توسعه همکاری نظامی میان ایران و چین اشاره کرد و نوشت که طبق سند جامع همکاری ایران و چین، آموزش‌ها و رزمایش‌های مشترک، تحقیقات مشترک و توسعه تسلیحات و اشتراک‌گذاری اطلاعات میان دو کشور برای مبارزه با «نبرد بی‌وقفه با تروریسم، قاچاق انسان و مواد مخدر و جرایم مرزی» افزایش می‌یابد.
برخلاف برخی ادعاهای رسانه‌های غربی از جمله نیویورک‌تایمز در خصوص محرمانه بودن این سند، در اعلام مراحل تدوین این سند تاکنون هیچ محرمانگی وجود نداشته است به طوریکه در بهمن‌ماه ۹۴ و یک هفته پس از شروع اجرای برجام در سفر تاریخی «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین به ایران بیانیه ای مشترک میان دو کشور تنظیم و منتشر شد که در بند ششم آن آمده است «نظر به اراده راسخ طرفین برای توسعه روابط دو کشور و با توجه به مکمل بودن ظرفیت‌های اقتصادی و همچنین وجود زمینه‌های مختلف همکاری در عرصه‌های انرژی، زیرساختی، صنعتی، فناوری و دیگر زمینه های مشترک، دو طرف توافق می‌کنند رایزنی‌ها و مذاکرات لازم برای انعقاد قرارداد همکاری‌های جامع ۲۵ ساله را در دستور کار قرار دهند».
از طرف دیگر، رئیس‌جمهور چین، موضوع همکاری های ۲۵ ساله را در دیدار با رهبر انقلاب نیز مطرح کرد که ایشان هم ضمن تایید فرمودند: «توافق رؤسای جمهوری ایران و چین برای یک روابط استراتژیک ۲۵ ساله، کاملاً درست و حکمت‌آمیز است».
نیویورک‌تایمز در ادامه گزارش خود نوشت مشارکت میان ایران و چین، نقطه اشتعال خطرناک و جدیدی در روابط رو به وخامت چین و ایالات متحده آمریکا ایجاد خواهد کرد و ضربه بزرگی به سیاست تهاجمی ترامپ در قبال ایران از زمان خروج از برجام در سال ۲۰۱۵ تاکنون وارد خواهد آورد.
طبق این گزارش، علیرغم آنکه ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان است اما به واسطه تحریم‌های سال ۲۰۱۸ دولت ترامپ، صادرات نفت ایران کاهش داشته است. از طرف دیگر، چین حدود ۷۵ درصد از نفت مورد نیاز خود را از خارج وارد می‌کند و بزرگترین واردکننده نفت جهان محسوب می‌شود و سال گذشته میلادی، روزانه بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت وارد کرده بود.
نیویورک‌تایمز با اشاره به ایستادگی ایران و چین در مقابل سیاست‌های خصمانه آمریکا ادامه داد که برخلاف اکثر کشورها، چین خود را در جایگاه ایستادگی و مقاومت در مقابل ایالات متحده می‌بیند و به اندازه‌ای خود را قدرتمند می‌داند که در مقابل اقدامات تنبیهی آمریکا مقاومت و ایستادگی کند.
نیویورک‌تایمز سپس تصریح کرد که در عبارات اولیه سند همکاری جامع ایران و چین نوشته شده است: «دو فرهنگ باستانی آسیا، دو شریک در بخش‌های تجارت، اقتصاد، سیاست، فرهنگ و امنیت با چشم‌انداز مشابه و بسیاری از منافع متقابل دوجانبه و چندجانبه، یکدیگر را شرکای راهبردی در نظر می‌گیرند».
آنطور که در این گزارش آمده است، سرمایه‌گذاری چین در ایران بالغ بر ۴۰۰ میلیارد دلار در ۲۵ سال خواهد بود.
یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا اخیراً در واکنش به سند همکاری جامع ایران و چین با لحنی تهدیدآمیز گفت: «ایالات متحده همچنان هزینه‌هایی را به شرکت‌های چینی که به ایران کمک می‌کنند، تحمیل خواهد کرد».
وی ادامه داد: «دولت چین با صدور مجوز و ترغیب شرکت‌های چینی به انجام فعالیت‌های قابل تحریم با رژیم ایران، هدف اعلام شده خود در خصوص تقویت ثبات و صلح را تضعیف می‌کند».
طبق گزارش نیویورک‌تایمز، توسعه همکاری نظامی میان ایران و چین نیز یک زنگ هشداری برای ایالات متحده آمریکا است.
«ژائو لیجیان» یکی از سخنگویان وزارت خارجه چین هفته گذشته درباره توسعه همکاری میان ایران و چین گفت: «چین و ایران از روابط دوستی قدیمی برخوردار هستند و دو طرف در زمینه توسعه روابط دوجانبه با یکدیگر در ارتباط بوده‌اند. ما آمادگی همکاری با ایران برای پیشبرد تدریجی همکاری‌های عملی را داریم».
نیویورک‌تایمز در خصوص جزئیات این سند نوشت، پروژ‌های همکاری چین در ایران شامل فرودگاهها، قطار و مترو سریع‌السیر می شود و چین، مناطق آزاد تجاری را در «ماکو» شمال غربی ایران، آبادان و جزیره قشم ایجاد خواهد کرد.
طبق این گزارش، در پیش‌نویس سند همکاری جامع ایران و چین همچنین پیشنهاد ساخت زیرساختی برای شبکه ارتباطات از راه دور «۵G» نیز مطرح شده است.
بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، سند همکاری جامع چین و ایران نمایانگر بی‌حوصلگی چین در مقابل دولت ترامپ بعد از خروج یکجانبه واشنگتن از برجام است زیرا چین بارها از واشنگتن درخواست کرده است که به توافق هسته‌ای ایران احترام بگذارد و به شدت از تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران انتقاد کرده است.
از طرف دیگر، آنطور که در این گزارش نوشته شده است، ایران نیز از کشورهای اروپایی دلزده شده است که علیرغم آنکه با سیاست ترامپ در قبال برجام مخالف هستند، به طور پنهانی از انواع تعاملات وعده داده شده با ایران در برجام عقب‌نشینی کرده‌اند.
«علی قلی زاده» محقق انرژی ایران در دانشگاه علوم و فناوری چین در پکن در خصوص توسعه همکاری ایران و چین می‌گوید: «ایران و چین هر دو این توافق را یک مشارکت راهبردی نه تنها برای توسعه منافع خود بلکه برای تقابل آمریکا می‌دانند. در نوع خود اولین بار است که ایران تمایل دارد یک قدرت جهانی را بعنوان همپیمان خود داشته باشد».
نیویورک‌تایمز گزارش کرد که این سند توسط فردی مطلع از تدوین پیش‌نویس با هدف به نمایش گذاشتن حجم پروژه‌های مورد بررسی دو کشور، در اختیار این روزنامه قرار داده شده است.
«محمد جواد ظریف» وزیر خارجه ایران اعلام کرده است که این توافقنامه برای تأیید نهایی در اختیار مجلس قرار خواهد گرفت.
پیش از این برخی منتقدان شایعه کرده بودند که در این سند همکاری جامع، جزیره کیش به مدت پنج سال در اختیار چین قرار گرفته است اما در این متن راهبردی هیچ اشاره‌ای به کیش نشده و تنها در یک بند آمده «سرمایه گذاری و توسعه جزایر منتخب در حوزه گردشگری،صنایع پتروشیمی ، شیلات و… توسط چین» که البته این جزایر نیز از سوی ایران و با توجه به مصالح و نیازهای ما انتخاب و معرفی خواهند شد.
