مناقشه قره باغ که این روزها در صدر اخبار جهان قرار گرفته است در دو سوی رویارویی دو همسایه با خصومت تاریخی می رود تا بحرانی جدید در دل بحران های موجود دنیا بیافزاید.
این رویارویی که بیش از ۳۰سال است میان دو کشور ارمنستان و آذربایجان با توجه به ماهیت خاص آن بر سر تصاحب زمین شکل گرفته است این روزها از بازیگران جدیدی بر سر منافع منطقه رونمایی می کند که می بایست با نگاهی عمیق تحولات منطقه را پیگیری کرد.
در دو سوی این درگیری که در همسایگی ایران به عنوان سر زمین اصلی این بخش از قفقاز به وقوع پیوسته است، بیش از آنکه منافع دو کشور آذر بایجان و ارمنستان در نظر باشد کشورهایی چون ترکیه ، اسرائیل و روسیه و حتی به نوعی آمریکا به بازیگری پرداخته و با تجهیز تسلیحاتی دو طرف درگیر به دنبال تحت تاثیر قرار دادن منطقه هستند که علاوه بر آسیب پذیری دو کشور درگیر تهدیدی جدی برای منافع ملی ایران نیز دور از ذهن نیست.
با توجه به مراودات ایران با هر دو کشور همسایه که در گذشته بنا به تعلقات و تقسیمات جغرافیایی بخشی از آن محسوب می شدند ، این کشور همواره کوشیده است تا با رفتاری ملایم و بر اساس اصل بی طرفی روابط دیپلماتیک خوبی با هردو بر قرار و بر صلح و آرامش در منطقه بکوشد ،بطوریکه مناسبات اقتصادی در کنار روابط دیپلماتیک و فرهنگی با دو کشور همواره در شرایط مطلوبی قرار داشته است.
پیوند تاریخی ایران با دو کشور ارمنستان و آذربایجان به حدی است که ریشه های فرهنگی ، اجتماعی ، مذهبی و اقتصادی با هریک جدای از روابط دولت ها در هم آمیختگی با ملت ها نیز قرار دارد و گاهی مناقشه قره باغ و واکنش ها نسبت به این منطقه از دست دولت ها نیز خارج و در مسیری دیگر قرار می گیرد که نمونه ای از آن طرح دیدگاههای قومیتی و مذهبی فراتر از نگاههای رسمی دیپلماتیک است.
این نوع نگاه ها هر چند از نظر مبلغین آنها بازگو کننده مطالبات تاریخی است ، اما در شرایط امروز جهان و موقعیت ایران در بر قراری توازن منطقه ای و قرار داشتن در همسایگی دو کشور با موقعیت های خاص جغرافیایی و هم مرزی و تبادلات اقتصادی، چالش بر انگیز و بدور از منافع ملی است که بدخواهان به دنبال تیره تر کردن و مقصر جلوه دادن ایران در همسویی با یک طرف دعوا و به نوعی خنثی سازی موقعیت ایران در روابط بین الملل هستند تا این رابطه را با هر دو کشور با چالش روبرو و متاثر از نگاه بد بینانه کنند.
قر ه باغ در معادلات ژئو لپتیکی منطقه، زائده ای است که می تواند همواره محل مناقشه باشد و در معادلات این چالش ها بیش از آنکه منافع کشور های درگیر بر آورده شود موقعیت و منافع بازیگران پشت پرده تامین خواهد شد که اختلافات منطقه ای و عدم همبستگی و همگرایی کشورهای همسایه همواره مایه خشنودی و دست برنده داشتن آنها برای افزایش حوزه نفوذشان است.
اینک جدای از پرداختن به مناسبات قومی و مذهبی در قر ه باغ آنچه بیش از همه برای منافع دو کشور آذر بایجان و ارمنستان از یکطرف و ایران از سوی دیگر به دلیل همسایگی در دو سوی این کشورها که حد اقل کمترین آسیب این نزاع پرتاب راکت و موشک اتفاقی به خاک سر زمینی آن و برهم خوردن آرامش همسایگی است، حل اساسی مناقشه بدور از صحنه گردانی کشورهای دیگر است.
جنگ آذربایجان و ارمنستان بر سر قر ه باغ می تواند آتش زیر خاکستر باشد برای در گیر کردن منطقه با مناقشات قومی و مذهبی و بهره بردن از منافع این درگیری در مسیر اتفاقات دیگر در راستای تجزیه طلبی های بدخواهان و افزایش حوزه نفوذ بیگانگان در این خاک سرزمینی اکه باید هشیارانه به آن اندیشید واز به خطر افتادن منافع ملی جلوگیری کرد و راه را برای دیپلماسی باز گذاشت و هزینه های ملی را با نگاههای خاص افزایش نداد !
- نویسنده : یونس رنجکش
