این روزها گلخانه یکی از راه حل های نوین برای مبارزه با سرما، گرما و کم آبی است، با توجه به نیاز روز افزون بازار، هم از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و هم سبزیجات و صیفی جات خارج از فصل، این روش تولید و کشت امروزه به یکی از سود آورترین بخش های کشاورزی تبدیل شده است.
اکنون ساخت گلخانه به ویژه در کشورهای دارای شرایط آب و هوایی نامساعد به منظور تامین محصولات کشاورزی مورد نیاز در حال افزایش است.گیلان با داشتن آب و هوای مساعد تقریبا در تمام سال امکان کشت محصولات گلخانه ای را دارد .
کشت گلخانه ای به دلیل برخورداری از فوایدی از جمله افزایش کیفیت محصول تولیدی، افزایش تولید در واحد سطح، صرفه جویی در مصرف آب، اطمینان از برداشت محصول، افزایش امنیت غذایی، تداوم کار و تولید محصول در تمام فصل های سال می تواند در رونق کشاورزی به خوبی نقش آفرین باشد.
ایجاد فرصت های شغلی مناسب برای جوانان و کار آموختگان کشاورزی و استفاده از اوقات فراغت کشاورزان در فصل های پاییز، زمستان ، عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازاریابی مناسب و تنظیم برنامه کشت مطابق با نیاز بازار از مزایای کشت گلخانه ای است که در سال های اخیر مورد توجه کارشناسان در حوزه کشاورزی قرار گرفته است.
کشاورزی در گلخانه ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین های کشاورزی دارای مشکلات کمتری است، ضمن اینکه زمان به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه تر بوده و در برداشت محصول نیز تضمین وجود دارد و از اینرو و در سایه حمایت های دولت اقبال بخشی از کشاورزان در سالهای اخیر بیشتر به این سمت و سو سوق یافته است .
دکتری در گلخانه
بهمن سماک محمدی ۶۴ ساله دکتری گیاه پزشکی متولد شهرستان لاهیجان یکی از گلخانه داران موفق در استان گیلان است، مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکتری را در کشور ایتالیا گذراند پس از ۱۶ سال به ایران برگشت و به عنوان هیات علمی در دانشگاه آزاد اسلامی تدریس را آغاز کرد.
همزمان با بازگشت به ایران تحقیقات خود را در مورد تولید محصولات کشاورزی جدید از جمله کلم بروکلی، کلم بروکسل، رازیانه “نه به عنوان گیاه دارویی بلکه به عنوان گیاه خوراکی” و روکولا انجام داد، او می گوید: هنوز هم این گیاهان را تولید می کند، البته این گیاهان گلخانه ای نیستند اما می توان در گلخانه هم آنها را تولید کرد.
سماک نخستین گلخانه اش را سال ۸۵ احداث کرد؛ او بیان می کند: اولین محصولی که در گلخانه کشت کردم گوجه زیتونی و گیلاسی در گلخانه ای به مساحت ۱۰۰ متر بود و با نتیجه بخش بودن تصمیم به گسترش کار گرفتم.
او نخستین گلخانه بزرگ خود را ۲ سال بعد در سال ۸۷ به وسعت ۵۵۰ مترمربع با کشت گوجه زیتونی احداث کرد بعد از مدتی تعداد گلخانه های خود را به سه گلخانه هر کدام به وسعت ۵۵۰ مترمربع رساند و در آنها انواع محصولات شامل فلفل دلمه رنگی، گوجه گیلاسی و انواع کاهوهای رنگی را کشت کرد.
این گلخانه دار اظهار کرد: پس از آن در سطح کوچکتر در یک گلخانه انواع فلفل دلمه رنگی کشت کردم، در گلخانه دیگر کاشت فلفل کبابی شیرین، کبابی تند، فلفل سوزنی و انواع فلفل های خارجی را انجام دادم.
وی با اشاره به کشت انواع کاهو در یکی دیگر از گلخانه های خود خاطر نشان کرد: حدود ۱۵ نوع کاهو شامل کاهوهای سالادی، فرانسوی، ایتالیایی و برزیلی در این گلخانه کشت می کنم.
سماک بهمنی اکنون صاحب هفت گلخانه “هر کدام با حدود ۵۵۰ مترمربع” در مجموع سه هزار و ۸۰۰ مترمربع است که تصمیم دارد در سال های آینده، گلخانه های خود را افزایش دهد.
اطمینان از برداشت محصول در فضای گلخانه ای
این گلخانه دار دلایل گرایش خود به انجام تولید محصولات گلخانه ای را اطمینان از برداشت محصول عنوان و تصریح کرد: در برداشت محصول در فضای گلخانه ای اطمینان وجود دارد البته باید در کنار این مزیت از تخصص لازم برای انجام فعالیت گلخانه ای بهره مند بود.
وی خاطر نشان کرد: در فضای باز “غیرگلخانه ای” اطمینان از برداشت محصول وجود ندارد در چنین فضایی شرایط محیطی بر کار ما تسلط دارد به عبارتی برداشت محصول به اما و اگرهایی وابسته است، اگر شرایط آب و هوایی خوب باشد برداشت داریم، در غیراینصورت با بارش برف و باران، از برداشت محصول اطمینان نیست.
دکتر سماک با اشاره به کشت گیاه و اطمینان صد در صدی از برداشت محصول بیان داشت: در کشت گلخانه ای، عوامل تاثیرگذار در تولید محصولات کشاورزی در دست تولید کننده است، به جای اینکه به طبیعت پناه برده شود و دست به دعا شد، تولیدکننده است که بر طبیعت و شرایط تولید محصولات کشاورزی تسلط دارد.
وی با بیان اینکه امروزه با توجه به پیشرفت ها، کشاورزی از این شرایط بیرون آمده ، اضافه کرد: یکی از دلایل، بردن گیاه در فضایی است که تولید کننده بر شرایط و عوامل تولید شامل” دما، نور و آبیاری” تسلط دارد، علم برای همه این عوامل راه حلی در نظر گرفته است.
این گلخانه دار یادآور شد: برای تولید یک محصول در فضای گلخانه ای در شرایط کمبود نور، نور مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد، دما را با بخاری و سایر موارد ایجاد می کنیم و با تجهیزات لازم رطوبت را تحت کنترل می گیریم، به طور کلی بر عوامل تاثیرگذار بر تولید محصولات کشاورزی در فضای گلخانه ای تسلط داریم.
تخصص برای کشت محصولات گلخانه ای ضرورت دارد
دکتر سماک در ادامه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با تاکید بر لزوم برخورداری از تخصص برای انجام هر کاری بیان داشت: اینکه عوامل تاثیرگذار در کشت و برداشت محصولات گلخانه ای به دست تولید کننده است، به این معنی نیست هر فردی می تواند بدون تخصص نسبت به تولید محصولات کشاورزی گلخانه ای اقدام کند.
وی برخورداری از تجربه تولید برای فعالیت در بخش کشت محصولات گلخانه ای را مهم دانست و خاطر نشان کرد: علاوه بر سرمایه گذاری در این بخش، باید از دانش علمی برای کار در کشت محصولات گلخانه ای برخوردار بود.
وی اظهار داشت: یکی از ضعف ها در حوزه کشاورزی و سایر حوزه ها این است که فارغ التحصیلان دانشگاهی ما از تخصص و تجربه عملی لازم برخوردار نیستند، به هیچ وجه نمی توان این افراد را جذب کرد.
این گلخانه دار بیان داشت: توصیه من به جوانان علاقمند به فعالیت های گلخانه ای، کشاورزی یا هر حرفه دیگر این است که در کنار تحصیل برای کسب تجربه کار کنند، همان کاری که من سال ها در ایتالیا انجام دادم، در کنار تحصیل برای تجربه اندوزی بدون دستمزد در بخش خصوصی در گلخانه ای کار کردم.
کشت گلخانه ای؛ راهکاری برای توسعه کشاورزی
دکتر سماک در ادامه با اشاره به نقش کشت گلخانه در رونق کشاورزی بیان داشت: گرایش تولید کنندگان محصولات کشاورزی در جهان به ویژه در کشورها و مناطق دارای آب و هوای معتدل زیاد بوده، در چنین مناطقی هزینه تولید بسیار کمتر از مناطق دارای شرایط آب و هوایی گرم است.
وی با تاکید بر ضرورت توجه به کشت محصولات کشاورزی در فضای گلخانه ای در گیلان ادامه داد: در این استان با شرایط آب و هوای مدیترانه ای در مقایسه با مناطقی از جمله قزوین، زنجان، همدان، اراک، تهران ، کرج و اصفهان هزینه های تولید بسیار پایین تر است.
وی با اشاره به نقش مهم محصولات گلخانه ای در توسعه کشاورزی اظهار داشت: کشورها به اهمیت کشت گلخانه ای پی برده اند، با توجه به برخورداری شرایط آب و هوایی مساعد حتی نامساعد برای اطمینان از برداشت محصول، تولید کننده را به سمت این نوع کشت سوق می دهند.
دکتر سماک بیان داشت: اکنون ساخت گلخانه ها به ویژه در کشورهایی دارای شرایط آب و هوایی نامساعد نیز در حال افزایش است.
وی با بیان اینکه گیلان بهترین شرایط آب و هوایی در کشور را دارد، خاطر نشان کرد: در این استان حداقل ۹ ماه از سال می توان محصولات گلخانه ای تولید کرد اما در جنوب کشور تنها شش ماه می توانند مبادرت به کشت گلخانه ای کنند، ضمن اینکه بقیه استان ها باید با هزینه بسیار بالا این کار را انجام دهند.
توسعه گلخانه ها از سیاست های وزارت جهاد کشاورزی
توسعه گلخانه ها یکی از سیاست های اصلی وزارت جهاد کشاورزی در راستای اقتصاد مقاومتی است، کشت های گلخانه ای با توجه به شرایط جوی هر منطقه ضمن نقش مهم آنان در افزایش محصول، کاهش مصرف آب و حفاظت محصولات در برابر شرایط اقلیمی می‌تواند به توسعه مشاغل کشاورزی و اشتغالزایی نیز کمک کند.
سطح زیر کشت گلخانه های استان گیلان ۸۴ هکتار است که از این میزان حدود ۲۷ هکتار در بخش سبزی و صیفی و بقیه در بخش تولیدات گل های آپارتمانی، زینتی، شاخه بریده و فصلی نشایی است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: توت فرنگی، انواع گوجه از جمله گوجه های گیلاسی، خیار، بادمجان، انواع فلفل های دلمه ای رنگی و کاهو در گلخانه های استان کشت و تولید می شود.
منوچهر پارسا فر اظهار داشت: سالانه ۹۹۵ تن توت فرنگی و ۹۲۰ تن انواع سبزی و صیفی در فضای گلخانه ای در استان گیلان برداشت می شود.
وی با بیان اینکه هر هکتار گلخانه برای ۱۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد می کند، خاطر نشان کرد: کشت گلخانه ای نه تنها در افزایش تولیدات کشاورزی بلکه در اشتغالزایی نیز نقش آفرین است.
وی با اشاره به نقش کشت گلخانه ای در افزایش بهره وری منابع تولید افزود: افزایش تولید در واحد سطح، تولید بیش از یک محصول در سال، افزایش کیفیت محصول تولیدی، صرفع جویی در مصرف آب، استفاده از اراضی غیر قابل کشت با سیستم هیدرو پونیک و ایجاد فرصت های شغلی مناسب برای جوانان و کار آموختگان کشاورزی از مزیت های کشت گلخانه ای است.
وی با بیان اینکه کشت گلخانه ای از رویکردهای مهمی است که در راستای مدیریت منابع آبی، فضای جدیدی را در حوزه های اقتصادی، اشتغال و درآمدزایی ایجاد می کند، ادامه داد: افزایش بازدهی و عملکرد با توجه به کنترل عوامل موثر در تولید شامل نور، رطوبت، درجه حرارت، تهویه و کنترل آفات و بیماری ها، بالا بودن کیفیت و کمیت محصولات گلخانه ای و امکان صادرات محصول به خارج کشور از ویژگی منحصر به فرد کشت گلخانه‌ای است.
پارسافر توسعه گلخانه را یکی از سیاست های وزارت کشاورزی عنوان و خاطرنشان کرذ: پروژه افزایش تولید در محیط های گلخانه ای از سال ۹۵ در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی برای اجرا ابلاغ شده است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در خاتمه با اشاره به برنامه های جهادکشاورزی برای توسعه کشت گلخانه ای با ارایه تسهیلات خاطر نشان کرد: علاقمندان برای احداث گلخانه باید مجوز پروانه تاسیس را از سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی دریافت و پس از آن در سامانه سیتا ثبت نام کنند که پس از بررسی و تایید به بانک عامل معرفی می شوند.
کمبود زمین در گیلان ،تراکم بالای جمعیت و نیاز به مواد غذایی تازه کشت گلخانه ای را در گیلان الزامی می کند. امکان صادرات محصولات تولیدی از بندرگاه ، درآمدزایی برای کشاورزان و ارزآوری برای کشور ، ایجاد اشتغال ، امکان مدیریت بهتر مصرف آب ، سم و کود از جمله فواید این شیوه از کشت است.
شالیکاران گیلان می توانند در شش ماه پاییز و زمستان از فرصت آزاد خود برای کسب درآمد و افزایش تولید مواد غذایی بهره بگیرند. باغهای شیشه ای بر زیبایی و جاذبه های گردشگری گیلان این پردیس ایران می افزاید.
