به گزارش روز سه شنبه ایرنا، پس از ۱۳ سال از بامداد روز یکشنبه تحریم تسلیحاتی ایران پایان یافت و ایران به جمع کشورهای جهان که قادر به خرید و فروش تسلیحات متعارف هستند پیوست. این واقعه در حالی رخ داد که «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری ایالات متحده از انجام هیچ اقدامی علیه ایران فروگذار نکرد. درخواست قطعنامه تمدید تحریم ایران، فشار بر کشورهای عضو شورای امنیت و سپس فعالسازی مکانیسم ماشه و برقراری یکطرفه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه تهران از جمله اقداماتی بودند که وی انجام داد تا مانع رفع تحریم‌ها شود اما در نهایت نتوانست اهداف کاخ سفید را برآورده سازد.
جامعه جهانی هیچگاه توجیه واشنگتن در تشدید فشارها و تداوم تحریم تسلیحاتی ایران را نپذیرفت زیرا این امتیاز را یکی از بندهای برجام می‌دانست. همه امضاکنندگان برجام در کنار اکثریت جامعه جهانی به رغم مخالفت‌های ترامپ، همیشه بر حفظ برجام و اجرای بندهای آن از سوی همه کشورها و از جمله آمریکا تاکید کرده‌اند. واشنگتن اما به دلیل ویژگی شخصیتی رئیس جمهوری آن و خط مشی یکجانبه کاخ سفید، تنها به پشتوانه قدرت اقتصادی و سیطره بر تجارت جهانی برای به کرسی نشاندن خواسته‌هایش تلاش نافرجامی را انجام داد.
بسیاری از رسانه‌های جهان هم نسبت به این تحول مهم و اجرای دستاورد توافق هسته‌ای برای ایران واکنش نشان دادند. تحلیلگران و رسانه‌های خارجی نخست بر جنبه نارضایتی و مخالفت آمریکا با رفع تحریم‌ها تمرکز داشتند. برخی رسانه‌ها نیز بر تاثیر تحریم‌ها به خودکفایی ایران از طریق تکیه بر توانایی‌های داخلی در رفع نیازهای تسلیحاتی پرداختند.
رفع تحریم‌ها به رغم مخالفت های آمریکا
همانگونه که گفته شد، ایالات متحده از همان ابتدا با رفع این تحریم‌ها مخالفت می‌کرد و هر اقدامی را برای جلوگیری از آن انجام داد. حتی گفته می‌شود اکنون که به صورت قانونی این تحریم‌ها رفع شده‌اند، ترامپ سعی دارد با یک فرمان اجرایی، موانع بیشتری را بر سر راه شرکت ها و کشورهایی که می‌خواهند با ایران معامله تسلیحاتی داشته باشند، قرار دهد.
روزنامه «گاردین» در بخشی از گزارش خود با بیان اینکه ایران برداشته شدن تحریم های تسلیحاتی پس از ۱۳ سال را روز مهمی می‌داند افزود، اکنون ایران خود را در زمینه خرید تسلیحات متعارف آزاد می‌داند و می‌تواند به تقویت توانایی امنیتی خود بپردازد. باوجود برداشته شدن تحریم‌ها که با مخالفت آمریکا همراه بود، خرید و فروش فوری سلاح در دستور کار نیست.
طبق تحلیل این روزنامه بریتانیایی، رفع تحریم تسلیحاتی ایران که آمریکا با آن مخالفت می‌کند، طبق مفاد برجام ۵ سال پس از امضا توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ عملیاتی شد. روسیه و چین دو کشوری هستند که احتمال پیشنهاد فروش سلاح به تهران از سوی آن‌ها قوی‌تر است.روسیه و چین دو کشوری هستند که احتمال پیشنهاد فروش سلاح به تهران از سوی آن‌ها قوی‌تر است.این تحول، از وابستگی ایران به صنایع داخلی کم می‌کند.
خبرگزاری «آسوشیتدپرس» نیز عنوان گزارش خود را «پایان تحریم تسلیحاتی ایران علیرغم مخالف ایالات متحده» را انتخاب کرد و عنوان داشت؛ تحریم بیش از یک دهه‌ای تسلیحات که مانع خرید سلاح خارجی همچون تانک و جنگنده می‌شد روز یکشنبه بر اساس برجام پایان یافت. این درحالی است که آمریکا مخالف چنین اتفاقی بوده است.
شبکه خبری «الجزیره» نیز موضوع پایان تحریم‌ها به رغم مخالفت آمریکا را برجسته ساخت و افزود: تحریم ۱۳ ساله ایران پایان یافت اما نشانه‌ها برای ایران و منطقه مبهم است.
به گزارش الجزیره، تحریم‌های ایران به واسطه قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام پایان پذیرفت اما آمریکا باوجود خروج از توافق هسته‌ای با آن مخالفت کرد. طبق بیانیه وزارت امور خارجه ایران، پایان تحریم تسلیحاتی به این معنی است که ایران قادر می‌شود تسلیحات متعارف همچون موشک، بالگرد، تانک و دیگر تجهیزات مورد نیاز خود را بدون هیچ محدودیتی خریداری کند.
در گزارش این شبکه خبری آمده است: دونالد ترامپ از هر ابزاری که در توان داشت، استفاده کرد تا توافق هسته‌ای را نابود و رفع تحریم تسلیحاتی ایران را متوقف کند. آخرین نمونه اوایل اکتبر و با تحریم ۱۸ بانک ایرانی رخ داد که حتی تراکنش‌های بشردوستانه این موسسات مالی را هم محدود کرد. این تلاش‌های دولت آمریکا با حمایت جدی اسرائیل و برخی کشورهای عربی که مخالف نفوذ منطقه‌ای ایران هستند، همراه شده است.
تارنمای «شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا» نیز در تحلیلی به موضوع پایان تحریم تسلیحاتی ایران پرداخت و افزود دولت ترامپ در چارچوب رویکرد فشار حداکثری علیه ایران، تلاش بسیاری را برای جلوگیری از به جریان افتادن تسلیحات به داخل و خارج ایران به کار بست. به تازگی آمریکا تحریم‌هایی را به اجرا گذاشت که این تجارت را هدف قرار می‌دهند.
براساس این گزارش، کاخ سفید و متحدانش در خاورمیانه بر این اعتقاد هستند که پایان تحریم تسلیحاتی ایران به روسیه و چین اجازه می‌دهد تا تسلیحات خود را به سوی تهران روانه کنند اما ترس از تحریم‌های واشنگتن موجب می‌شود که احتمال انجام این معاملات در آینده نزدیک کمرنگ باشد.
تحریم موجب خودکفایی تسلیحاتی ایران شد
تحلیلگران داخلی و خارجی یکی از تاثیرات تحریم‌های بلندمدت علیه ایران را توجه به توانایی‌های داخلی و رفع نیاز تسلیحاتی و دفاعی از طریق بسیج نیروهای متخصص بومی دانستند.
طبق تحلیل آسوشیتدپرس، ایران در حالی به استقبال رفع تحریم‌ها رفت که تاکید دارد هیچ ولع و عجله‌ای برای خرید تسلیحاتی ندارد. ایران از نظر تئوریک برای به روز رسانی تسلیحاتی که پیش از انقلاب خرید، برنامه ریزی کرده و در صدد فروش تسلیحات تولید خود به دیگر کشورها است.ایران از نظر تئوریک برای به روز رسانی تسلیحاتی که پیش از انقلاب خرید، برنامه ریزی کرده و در صدد فروش تسلیحات تولید خود به دیگر کشورها است.با این حال وضعیت نامناسب اقتصادی ایران به دلیل تحریم‌های گسترده آمریکا، باعث هراس دیگران در دست زدن به معامله با ایران می‌شود.
آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا سال ۲۰۱۹ پیش بینی کرد که در صورت پایان تحرم‌ها، ایران احتمال دارد به خرید هواپیمای روسی سوخو۳۰، هواپیماهای آموزشی یاک ۱۳۰ و تانک تی۹۰ اقدام کند. این امکان نیز وجود دارد که ایران سامانه موشکی اس۴۰۰ روسی و سیستم دفاع موشک ساحلی باستین را بخرد. البته چین نیز ممکن است تسلیحاتی را به ایران پیشنهاد بدهد.
در گزارش آسوشیتدپرس آمده است: این اتفاق درحالی است که در سالیان گذشته کشورهای امارات و عربستان میلیاردها دلار سلاح پیشرفته از آمریکا دریافت کرده‌اند اما ایران درمقابل به تقویت توسعه موشک‌های بالستیک ساخت داخل تمرکز کرد.
تحلیلگر الجزیره نیز ضمن بیان اتفاقاتی که در مورد تحویل اس۳۰۰ روسی به ایران رخ داد، آورده است: تهران طی سال‌ها تحریم یکجانبه و چندجانبه به این نتیجه رسید که تنها بر تخصص و مهندسان خود برای تقویت بنیه دفاعی تکیه کند. در این دورنما، ایران به توسعه طیف متنوعی از تسلیحات و سیستم‌های پیشرفته پرداخت که اکنون در ایران تولید می‌شوند. با این حال به دلایل اقتصادی برای ایران تولید برخی از تسلیحات همچون نسل پنجم جنگنده امکانپذیر نبوده است.
به اعتقاد یک کارشناس نظامی، «پیش از این تعدادی از کشورها علاقه‌مندی خود را برای دریافت تسلیحات ایرانی اعلام کردند اما به علت تحریم‌های کاخ سفید قادر به انجام این کار نبودند. حال باید دید که دشمنان ایران به ویژه ایالات متحده چه واکنشی به خریداران بالقوه تسلیحات ایرانی نشان خواهند داد».
