در چند سال گذشته، بازار مسکن ایران با افزایش قیمت بی‌سابقه‌ای روبه رو بوده است؛ افزایشی که هم در بخش فروش و هم در بخش رهن و اجاره رخ داده است. امروزه بخش عمده‌ای از درآمد خانوار ایرانی به مسکن اختصاص دارد. تبعات این گرانی و افزایش بی‌رویه قیمت‌ها برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه بیشتر بوده و تاب‌آوری قشر کم‌درآمد جامعه را پایین آوره است. در کلانشهرها، این فشار بیشتر بوده و روز به روز نیز به قیمت‌ها افزوده می‌شود. به همین سبب، برخی از افراد روی به کار‌هایی آورده‌اند که در گذشته سابقه نداشته است. جدیدترین این کارها، اتوبوس‌خوابی است.
به گزارش آفتاب‌نیوز*؛ مدتی پیش رسانه‌ها درباره افرادی گزارش دادند که به علت عدم توانایی مالی برای اجاره‌بهای مسکن، روی به بی‌آرتی‌خوابی آورده‌اند و شب‌ها را در اتوبوس‌های تندرو به صبح می‌رسانند؛ پدیدهای که انگار در گذشته هم سابقه داشته، اما اخیرا رو به گسترش بوده است. محمود ترفع، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران نیز بر این خبر مهر تایید زده و وجود چنین پدیدهای را انکار نکرده است اما گفته به آن شدت که در گزارش رسانه‌ها آمده هم نیست. البته در گزارشی که خبرگزاری ایسنا منتشر کرده، تعداد اتوبوس‌خواب‌ها در تهران کم نیست. با توجه به وضعیت فعلی بازار مسکن، چندان هم امیدی به حل این مشکل نیست.
از زمان انتشار خبر‌ها درباره این مسئله، افراد مختلفی از کارشناسان و مسئولان پیرامون آن صحبت کردند. مهدی چمران، رئیس شوای شهر تهران گفت: این مبحث حاشیه‌ای است البته نباید اجازه دهند چنین اتفاقی رخ دهد، ولی اگر کسی در اتوبوس خوابش برد را نمی‌توان کاری کرد. همچنین به نقل از ایسنا، سید احمد علوی، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران درباره این موضوع گفته: ما در ستاد سمن‌ها سعی داریم از توان سازمان‌های مردم‌نهاد در این زمینه استفاده کنیم و از آنها بخواهیم برای این پدیده که زائیده شرایط اقتصادی کشور است، فکری کنند. علیرضا زاکانی، شهردار تهران نیز دریافت هزینه برای اتوبوس خوابی را تکذیب کرد.
از اظهارنظر‌های ذکر شده در بالا، چند نکته را می‌توان برداشت کرد. نخست آنکه رئیس شورای شهر تهران چنین پدیدهای هولناک اجتماعی را در سطح یک مسئله حاشیه‌ای می‌نگرد و حل این مسئله برای او در اولویت نیست. همچنین با توجه به صحبت‌های علوی، انگار شورای شهر، برنامه خاص و مشخصی برای بهبود وضعیت این افراد ندارد و صرفا به کمک سمن‌ها و سازمانه‌های مردم‌نهاد چشم دوخته است.
برج‌عاج‌نشینانی که از درد مردم خبر ندارند
در همین رابطه، امان‌الله قرائی‌مقدم، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با آفتاب‌نیوز گفت: «به نظر بنده این جای تاسف دارد که آقای چمران این مسئله را حاشیه‌ای عنوان کرده است. اینگونه مسائل و معضلات حاشیه‌ای نیست و متن جامعه هستند و حاشیه کسانی هستند که به این مسائل توجه نمی‌کنند. برخی از افرادی که در برج عاج نشسته‌اند از درد مردم و مشکلاتی مثل گورخوابی و اتوبوس‌خوابی آنها خبر ندارند و انگار که در جامعه نیستند. متاسفانه در جامعه ما شکاف طبقاتی بسیار گسترده شده و چنین پدیدهای به وجود آمده است که مسئولان مربوطه به آن توجهی ندارند.»
همچنین قرائی‌مقدم در این‌خصوص که مسئولیت اینگونه مشکلات با چه سازمان و نهادی است گفت: «سازمان‌های مردم‌نهاد در این خصوص مسئول نیستند و فقط می‌توانند در حد توان خود برای رفع این مشکل کمک کنند، اما مسئولیت اینگونه مشکلات با سازمان‌های مثل بهزیستی است. از نظر جامعه‌شناسی، تمام آن چیزی که در جامعه است برای تامین رفاه انسان است و دولت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه آنها وظیفه دارند تا این مسئله را مدیریت کنند. فقط چشم امید بستن به سازمان‌های مردم نهاد اشتباه است. متاسفانه با طرز نگاه مسئولین شهری به اینگونه پدید‌ها امیدی به بهبود اوضاع نیست».
اتوبوس‌خوابی و پدیدهای این‌چنینی، حاصل هر وضعیتی که باشند، مسائل حاشیه‌ای نیستند و پرداختن به آنها از اولویت بالایی برخوردار است. حاشیه‌ای‌خواند و عبور کردن از چنین پدیده‌های، صرفا حذف صورت مسئله و به نوی اذعان به ناتوانی در حل مسائل شهری است. انداختن تمام بار بر دوش سازمان‌های مردم‌نهاد نیز راهکار نیست و مدیران شهری برای بهبود اوضاع و رفع این آسیب‌ها، باید برنامه مدون و مشخصی داشته باشند تا فضای انسانی‌تری بر شهر‌ها حاکم شود. مسئله‌ای که در شهر‌های ایران روز به روز کم‌رنگ‌تر می‌شود.
