به گزارش ایرناپلاس، مجموعه «تئاتر شهر» یکی از شاخصه‌های تهران است، بسیاری از گردشگران شهرهای مختلف برای شناختن تهران، از این بنای ۵۰ ساله بازدید می‌کنند. طبیعی است که وجود چنین بنای زیبایی در یکی از پررفت‌وآمدترین مناطق شهر، برای شهروندان به منزله خاطراتی ناب و فراموش‌نشدنی است آن هم در حالی که بعد از پیگیری‌های فراوان، مساله ایجاد حریم برای تئاترشهر موضوعیت پیدا کرده است.
زمانی اطراف تئاترشهر نرده کشیده بودند اما غلامحسین کرباسچی به‌عنوان شهردار وقت تهران دستور داد نرده پارک‌های تهران را بردارند. قرار گرفتن ساختمان تئاترشهر در پارک دانشجو، موجب شده تا این محوطه اطراف این مکان فرهنگی محل تجمع معتادان نیز شود. از طرفی گاهی کاشی‌های این بنا ربوده می‌شود. اما آیا این مشکلات، می‌تواند دلیل خوبی برای محدود کردن دوستدارن این بنا از دسترسی آزاد به آن باشد؟
علی اعطا سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران، هفته گذشته (پنجم اسفندماه) با بیان اینکه درخواست‌هایی به شهرداری داده شده که محوطه تئاتر شهر محصور شود و جلسه‌هایی نیز به این منظور تشکیل شده، گفت: نهاد عمومی باید مدافع توسعه عرصه عمومی باشد. عرصه عمومی محدوده چهارراه ولیعصر، قلب فرهنگی تهران است. از این پیکر نیمه‌جان چه باقی مانده؟ بعد از تحدید جدی فضای شهری در چهارراه ولیعصر با ساخت زیرگذر برای عبور شهروندان پیاده، حصر تئاتر شهر تیر خلاص به قلب فرهنگی پایتخت است.
در هفته‌های گذشته برخی از فعالان نامی و با سابقه تئاتر از جمله بهروز غریب‌پور و علی نصیریان به لزوم ایجاد حریم اطراف تئاترشهر تاکید کردند. نصیریان، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر، در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه تالار وحدت دارای حریم مشخص و فضای سبز است و به خوبی از آن نگهداری می‌شود، تاکید کرد: خواهش من این است که شهردار تهران لطف کنند و دستور دهند که حریم تئاتر شهر نیز هم به لحاظ زیبایی بنا و هم زیبایی شهر، شکل بگیرد و به آن رسیدگی و از تئاتر شهر هم محافظت شود.
طراحی تئاترشهر به شکلی است که دیده شود
آیا باید اطراف بناهای ارزشمند شهری، حریم کشیده شود؟ به درستی تئاتر شهر در خطر آسیب‌دیدن توسط معتادانی است که در اطراف آن اقدامات غیرقانونی می‌کنند، اما آیا هزینه این روند باید توسط مردم عادی و هنردوست پرداخت شود؟
تورج سالکی کارشناس میراث فرهنگی و احیای بناهای تاریخی با بیان اینکه بنای تئاترشهر در تهران جنبه نمادین دارد، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: این بنا توسط معماران نخبه طراحی شده و طراحی تئاترشهر به شکلی است که دیده شود و نباید حصار و حریم داشته باشد. برای حریم‌کشی این بنا میان غلامرضا نیک‌پی شهردار وقت تهران و معماران این بنا چالش بزرگی شکل گرفت.
سالکی افزود: تئاترشهر بخشی از پارک دانشجوست و این دو از نظر مفهومی در معماری به هم مربوط هستند. در معماری از دو زاویه به زیبایی‌شناسی توجه می‌شود؛ نخست زیبایی‌شناسی که در ذهن معمار درباره بنا وجود دارد. همچنین وقتی که طرح اجرا شد، در محیط قرار گرفت، درختان اطرافش کاشته شدند، رشد کردند و مبلمان شهری اطرافش قرار گرفت، منظری ایجاد می‌کند که جزء خاطرات شهری می‌شود. این مجموعه در ذهن شهروندان خاطره می‌سازد.
معماری بدون انسان بی‌معناست
این کارشناس میراث فرهنگی و احیای بناهای تاریخی با بیان اینکه حریم‌کشی اطراف تئاترشهر، نخستین اخلال در آثار معماران نیست، درباره نمونه‌های تاریخی آن توضیح داد: برج پیزا یکی از مراکز گردشگری در ایتالیاست . بارها خواستند که این برج را صاف کنند. همچنین برای جلوگیری از کج‌تر شدن آن تلاش کردند تا فرو نریزد. حتی برخی در سال ۲۰۱۳ خواستند این برج را خراب کرده و دوباره بسازند، اما کسبه معترض و مانع شدند.
او ادامه داد: وقتی خواستند برج ایفل را خراب کنند، رابرت دلونه نقاش فرانسوی گفت، خودش را از آن پایین می‌اندازد. برج ایفل نمادی موقت و داربستی بود که برای استفاده از بالن‌ها ساخته شده بود. بعد از نمایشگاه خواستند آن را تخریب کنند، اما به دلیل اینکه در خاطره زیبایی‌شناسی در شهر پاریس جایی پیداکرده بود -دوره مدرنیسم شروع شده‌بود، مردم سازه‌های آهنی را زیبا می‌دیدند- از آن نگهداری شد. بعد از برج ایفل بود که مساله «نماد شهری» مطرح شد.
سالکی با تاکید بر اینکه چیزی در معماری جدای از خواست مردم نیست، بیان کرد: معماری بدون انسان معنی ندارد. بوجود آمدن شهر مردگان و خانه‌های متروکه به دلیل این است که انسان در آن وجود ندارد. اگر انسان را از معماری جدا کنید معنا از آن گرفته می‌شود.
زیبایی پل خواجو و سی‌وسه پل به جایگاه آن در ذهن مردم است. مردم به اسم این بناها آدرس می‌دهند و آنجا وقت می‌گذرانند. همچنین با شکل بناها نمی‌توان بازی کرد. برای مثال نمی‌توان رنگ گنبد مسجدشاه را تغییر داد.
تئاتر شهر؛ نمادی ایرانی
به گفته این معمار، نماد شهری باید به شکلی که پذیرفته شده، باقی بماند. تئاتر شهر نمادی ایرانی و دقیق است. رنگ، نشانه‌ها و شکلش همه بوی ایرانی بودن دارد و تقلیدی نیست. چوبِ درِ این بنا از درختان چنار ساخته شده و این چوب‌ها در سایت پارک نجاری می‌شد. کوبه‌های رویش را هنرمندان یزدی کار کردند. هرک دام از درهای تئاتر شهر اثر هنری است.
سالکی با بیان اینکه برای جلوگیری از آسیب وارد شدن به تئاترشهر، باید آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد درمان شود، گفت: نمی‌توان آسیب اجتماعی را دلیل کرد تا هنردوست از دسترسی به بنا محروم شود.
این معمار خواستار کنارهم ماندن جامعه هنرمند، هنردوست و باقی مردم شد و ادامه داد: هنرمندان نباید خود را از مردم جدا کنند. همه جزء این جامعه‌ایم و هنرمندان و فرهیختگان هرکاری را برای مردم می‌کنند. افراد بزرگی مانند پیتر بروک در تئاتر شهر اجرا داشتند. هنرمندان بزرگی که در بین ما نیستند به عنوان هنرمند، کارگردان و موزیسین عمر خود را آنجا گذرانده‌اند. باید به شکل ظاهری آن هم رحم کنند.
او افزود: مخالف دیوارکشی هر بنایی هستم که معمار آن خلاقانه و عالمانه آن را طراحی کرده است. دخالت در کار معمار، دخالت در اثر آن است. معمار این بنا در زمان خود به شهردار آن زمان که می‌خواست اطراف تئاترشهر فنس بکشد، اعتراض کرده بود.
