خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
در خانه بودم. کار زیادی براى خواندن آورده بودم؛ تقریباً همه وقت به خواندن گزارشها گذشت. مقدارى هم پیادهروى و استراحت کردم. با مهدى و محسن هم مذاکراتى درباره طرح نیشکر و آب تهران و کشتىسازى خلیج فارس داشتم.
در گزارشها نزدیک شدن تهاجم به عراق از سوى آمریکا و متحدین مورد توجه است.
سال ۱۳۷۲
در گزارشها باطل شدن روبلهاى قبل از سال ۱۹۹۳ در روسیه و بحران پولى به دلیل آن مورد توجه است.
براى شرکت در کنگره مدیران آموزش و پرورش به اردوگاه شهید باهنر رفتم. بعد از خیرمقدم وزیر، من مفصل صحبت کردم. سپس از طرح اصلاح اردوگاه بازدید نمودم و با ماشین در قسمتهاى مختلف اردوگاه گردش کردم.
ساعت دهونیم به دفتر رسیدم.آقاى [علی محمد] بشارتى آمد. تذکرى درباره وزراى کابینه و انتقاد از توقعات زیاد خط راست داشت. آقاى [جواد] اژهاى آمد. درباره وزراى فرهنگ وآموزش عالى و کشور تذکر داد و افرادى را معرفى کرد. آقاى [اسدالله] بادامچیان آمد. ضمن ارایه تحلیل، پیشنهادهایى براى تغییرات در کابینه در جهت تقویت خط راست داشت.آقاى مسیح مهاجرى هم آمد و کاملاً برعکس آقاى بادامچیان تحلیل کرد و پیشنهادهای معکوس داشت. هر دو نوشتهاى هم دادند.
دکتر هاشمى[گلپایگانی] براى دستور شوراى عالى انقلاب فرهنگى آمد. آقاى دکتر [حسن] حبیبى آمد. درباره کابینه و سفرش به کردستان و بازدید از طرحهاى مهم شهردارى تهران صحبت شد.
عصر دکتر [محمدعلی] نجفى، [وزیر آموزش و پرورش] آمد. فکر انتقال به وزارت فرهنگ و آموزش عالى را دارد. ترجیح داد که در وزارت آموزش و پرورش نماند. نظراتى درباره بعضى از وزرا داشت. آقاى [علی] لاریجانى، [وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی] هم آمد درباره وزارت ارشاد و بعضى وزارتخانههاى دیگر حرف زدیم. آقاى [عیسی] کلانترى، [وزیر کشاورزی] آمد. درباره کشاورزى و مسایل عمومى کابینه حرف زدیم. آقاى [هادی] نژادحسینیان آمد. با پیشنهاد رفتن به وزارت، موافق نیست و ترجیح مىدهد در صنایع سنگین بماند. در مورد بعضى از وزیران نیز نظر داد.
جلسه تبصره ۲۹ را داشتیم. درباره فروش ارز وارداتى و بدون انتقال ارز و… تصمیم گرفتیم. شب را در دفترم ماندم و کارها را انجام دادم.
سال ۱۳۷۳
از خانه به دفتر رفتیم. ساعت ده و نیم صبح، مسئولین کانون حمایت از بیماران هموفیلى و جمعى از بیماران و پزشکان آمدند. گزارشى دادند و سرود خوبى در وصف حال بیماران خواندند. من هم صحبت کردم؛ دلدارىشان دادم و وعده کمک.
شوراى خلیج فارس جلسه داشت. حدود عملکرد و تصمیمات گذشته را مرور کردیم و وضعیت آینده را ترسیم نمودیم. عصر دکتر ولایتى، [وزیر امورخارجه] آمد. سئوالاتى درباره افراد و کارها داشت. در جلسه هیأت دولت، کلیات تصمیم بیمههاى اجتماعى تصویب شد. همچنین گزارش توفیقات کنترل جمعیت را شنیدیم. مراجعات وزرا زیاد بود.
شب، آیتالله خامنهاى میهمانم بودند. درباره برنامهریزی و ترویج تقوا و مبارزه با خرافات صحبت شد. مرورى بر طرحهاى آبیارى سفالى زیرزمینى و انتقال آبهاى مزاحم تهران به جنوب و نیز پیشرفت طرحهاى انرژى هستهاى داشتیم. دیروقت به خانه رسیدم.
سال ۱۳۷۴
با لغو سفر یزد، روز کممشغلهای داشتم. با دیدن گزارشها و بولتنها و انجام کارهای دفتر و چند برنامه که اضافهکردیم، وقت پُر شد.
آقای محسن رضایی، [فرماندهکل سپاه] آمد و طرح برخورد با ضدانقلاب در داخل خاک عراق را آورد. برای بررسی به دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی ارجاع کردم. قرار شد، چند طرح برای تبدیل آبیاریها به بارانی و قطرهای در کهنوج و خوزستان و کرمانشاه، برای اعطای وام بیاورند.
آقای [اکبر] تُرکان، [وزیر راه و ترابری] آمد و برای جبران کمیهای اعتبارات، استمداد کرد. آقای [یحیی]آلاسحاق، [وزیر بازرگانی]، برای اجازه توسعه ناوگان حمل و نقل دریایی استمداد کرد. آقای [ابوطالب] شالچیان، [مشاور بازرگانی رییسجمهور] آمد. گزارش دو جلسه شورای مشاوران اقتصادی را داد و برای آینده کسب نظر کرد. قرار شد احکامشان صادر شود.
عصر شورای اقتصاد جلسه داشت. در مورد نرخ کرایه هواپیماها در داخل و خارج و توسعه ناوگان حمل دریایی و تأمین ریال طرحهای عمرانی شرکتهای دولتی، تصمیم گرفتیم. آقای زنجانی، [رییس سازمان برنامه و بودجه] آمد. در مورد استعفای ایشان صحبت شد. به اختیار خودش گذاشتم. قرار شد بعداً جواب بدهد. با سیاستهای کنترلی اقتصادی، از قبیل تثبیت نرخ ارز و قیمتگذاریهای دیگر موافق نیست.
آقای [محسن] یحیوی، [نماینده تهران]، از مجلس، پیشنهادی را برای دادن اعتبارات خارجی به صورت درازمدت از سوی یک بانک خارجی آورد؛ برای بررسی به بانک مرکزی فرستادم.
سال ۱۳۷۵
[آقای مودنگه]، وزیر امورخارجه زیمبابوه آمد. از سوى آقاى [رابرت] موگابه، رییسجمهور، از من براى سفر به آنجا دعوت کرد و گفت، بهتر است در برنامه کنفرانس سران براى انرژى خورشیدى هم شرکت کنم و به شوخى گفت، در برنامه جشن تجدیدفراش آقاى موگابه که بعد از فوت همسرش در پیش است هم شریک باشیم. سن او را پرسیدم؛ گفت هفتاد و دو ساله است. گفتم حقیقتاً جشن دارد! سفر من را مثل سفر رییسجمهور چین، در جهت مبارزه با سیاست غرب که مىخواهند آفریقا منزوى باشد، معرفى کرد و من هم تأیید کردم و خواستم که با تشکیل کمیسیون مشترک، موارد همکارى زیادى تنظیم کنند.
آقاى [عباسعلی] وکیلى، [رییس ستاد رسیدگی به امور آزادگان]، براى امور آزادگان آمد. توقعات زیادى داشت و سخت اظهار اطاعت و وفادارى نمود. از آقاى [علیاکبر] ابوترابى شاکى است. آقاى [ابوالفضل] توکلىبینا، [مشاور رییسجمهور در امور اصناف] آمد و در مورد امور میدان ترهبار و مسأله مالیات اصناف استمداد کرد. دکتر [حسن] حبیبى آمد. در مورد مسایل ارز و وامها و امور سیاسى مذاکره کردیم. عصر براى مراسم فارغالتحصیلى، به مرکز ناجا [= نیروی انتظامی جمهوری اسلامی] رفتیم. دو ساعت آنجا بودیم. برایشان سخنرانى کردم و جوایز را اهدا نمودم.
به خانه آمدم. فاطى از کانادا تلفن کرد و گفت، دکتر او را مرخص کرده است. خانم دکتر منصوریان و دکتر ابوسعیدى هم صحبت کردند. توصیه به مراعات دستورات پزشک کردند. این روزها براى معدهام دارو مىخورم که باعث اندکى سرگیجه شده است. در موقع سان دیدن در مراسم ناجا، در اثر سرگیجه، گاهی از مسیر منحرف میشدم. سعی داشتم همراهان متوجه نشوند.
سال ۱۳۷۶
از منزل براى بهره بردارى از چند طرح مهم نظامى به کارخانه صنایع نظـامى شـهید کلاهدوز رفتیم. پس از مراسم نظامى اسـتقبال و برگیـرى پـرده از لـوح، از خـط سـاخت نفربـر بـراق بازدید کردیم، نفربر آبى و خاکى پیشرفته اى با طراحى و ساخت خودمـان، بـا ظرفیـت ۱۶ نفر و ۱۳ تُن وزن در انواع نفربر رزمى و آمبولانس و مهماتبـر و خمپـاره انـداز و تاوانـداز و… ساختهاند، همچنین خط مونتاژ نفربر رزمى پى.ام. پى روسى را دیدیم. سپس خط بهینه سازى تانک ها از انواع شرقى کـه بـا ایـن بهینـه سـازى، شـبیه تانـک هـاى پیشرفته تى – ۷۲ مى شوند و نیز تانک خرمشهر که با بهینـه سـازى تانـک تـى – ۷۲ بـه دسـت
مىآید. سپس بازدید از توپ های خودکشىشی رعد ۱ و رعد ۲ اولـی کـه روى بـراق سـوار ۱ شده با توپ ۱۲۲ و دومى بهینهسازى توپ ۱۵۵ آمریکایى است.
سپس تانک و نفربرها و توپ ها و ادوات از مقابل مـا رژه رفتنـد. خیلـى خـوب و باشـکوه دستاوردهاى صنایع دفاعى را نمایش دادند. در مراسـم گـزارش آقـاى [محمـد ] فروزنـده، [وزیر دفاع] را شنیدیم. چند نشان و لوح تقدیر اهـدا نمـودم و در اهمیت صنایع دفاعی و نوآوریها صحبت کردم.
از آنجـا بـه مرکـز تحقیقـات و آمــوزش و تـرویج کـشاورزى در کـرج رفتـیم. از چنــد آزمایشگاه و نمایشگاه تحقیقات ژنتیک در اصلاح گونـه هـاى کـشاورزى ، بـاغى و زراعـى بازدید کردیم، پیشرفتهاى خوبى دارند. چندگونه گندم ، جو، ذرت و … اصلاح نژاد شـده به منظور مقاوم شدن در مقابل آفات و بیمارى ها و اضافه شدن محصول و نامـه هـاى جدیـد آنها را تصویب و امضا کردم . پس از نماز و ناهار ، مرکز کنفرانسهـاى بـین المللـى وزارت
[کشاورزی] را افتتاح کردم. گزارش دکتـر [عیـسی ] کلانتـرى ، [وزیـر کـشاورزی ] و دکتـر رادمنش، [معاون تحقیقاتی وزارت کشاورزی] از دستاوردهـاى خـوب بخـش کـشاورزى را شنیدیم. برایشان صحبت و از دستاوردها تشکرکردم.
براى افتتاح آزاد -راه تهران ساوه پرواز کردیم. در مراسم ، گزارشهـاى مهنـدس ترکـان ، [وزیرراه و ترابری ] و سردار داناییفـر، [فرمانـده قرارگـاه سـازندگی خـاتم الانبیـا] و آقـای آرامى، رییس بانک ملت را شنیدیم . من هم در اهمیت سـاخت آزادراه و سـرمایه گـذارى بانکها و آثار مهم شرکت سپاه در اجراى طرحها صـحبت کـردم .
خـط راه آهـن بـه شـهر صنعتى کاوه هم افتتاح شد.به دفترم رفتم تا شب کارها را انجام دادم و به خانه آمدم.