به گزارش ایرناپلاس، شاعران و نویسندگان در سال ۹۹ با مشکلات متعددی برای انتشار آثارشان مواجه بودند. قیمت کاغذ بارها افزایش یافت، نمایشگاه کتاب به صورت مجازی برگزار شد، ارتباط نویسندگان و شاعران با مخاطبانشان به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی محدود شد. اینها در حالی است که این قشر از جامعه نیز مانند گروه‌های دیگر با مشکلات معیشتی مواجه بودند.
در ایران فعالیت فرهنگی برای هنرمندان درآمد چندانی به همراه ندارد به همین دلیل بیشتر آنها مجبورند همراه فعالیت‌های هنری خود، اقداماتی برای تامین معیشت هم داشته باشند.
گرچه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط صندوق هنر، تلاش کرد تا حد امکان و تاجایی که بودجه‌های محدود اجازه می‌داد، از هنرمندان حمایت کنند، اما فشار اقتصادی ناشی از تحریم و کرونا، سختی زیادی به این قشر وارد کرده است.
علیرضا طبایی شاعر و منتقد با بیان اینکه مانند دیگر فعالان حوزه ادبیات، فرهنگ و هنر سالی سخت را پشت‌سر گذاشته است، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: فکر می‌کنم در سالی که گذشت، به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا مردم با مشکلات بیشتری مواجه شدند. مشکلات ناشی از این همه‌گیری، عامل اضافه‌ای بر همه مسائل پیشین بود.
چند کتاب آماده چاپ داشتم و متاسفانه تا این لحظه، ناشر به دلیل مشکلات کمبود و گرانی کاغذ و مواد مورد نیاز برای چاپ کتاب، نتوانست کتاب‌هایم را چاپ کند. این دردی است که همه اهالی فرهنگ و هنر با آن دست به گریبان هستند.
هنر در این سرزمین درآمد مادی ندارد
به گفته او، مساله هنر و خلاقیت، چیزی است که خبر نمی‌کند و شاعر و نویسندگان در لحظه‌ها و ساعات و زمانه‌ای خاص که هنرمند دچار برانگیختگیِ هنری و آشفتگی روحی می‌شود، زمینه خلق آثار خود را فراهم می‌کنند.
طبایی ادامه داد: متاسفانه این مساله امروز و دیروز نیست، از لحظه‌ای که چشم بازکردم و فعالیتم را در حوزه نوشتن، سرودن و تحقیق شروع کردم متاسفانه این مساله مطرح بوده که هیچ‌گاه شاعران و گاه نویسندگان از راه آثارشان نتوانستند زندگی خود را تامین کنند و درآمدی داشته باشند.
این شاعر ادامه داد: هنرمندان مجبورند همواره شغل اولی برای خود انتخاب کنند و کار هنری را به عنوان کار دوم و سوم در نظر بگیرند، زیرا هنر در این سرزمین درآمد مادی ندارد. افرادی که قلم و هنرشان و ودیعه‌ای را که در وجودشان هست در اختیار گروهی نمی‌گذارند که بتوانند از نظر مادی کمکی بگیرند، زندگی راحتی نخواهند داشت. این مسائل در زمان حافظ، سعدی و فردوسی هم مطرح بود. نمونه این طرز فکر و ساختار تلخ جامعه را می‌بینیم که هنر نمی‌تواند عاقبت به‌خیری برای افرادی که می‌خواهند روی پای خود بایستند داشته باشد مگر اینکه به جاهایی وابستگی داشته باشند.
در انتظار مشاهده آثار خاص شاعران و نویسندگان
کرونا فقط سلامت جسم مردم را هدف قرار نداد، بلکه باعث آسیب به سلامت روان بسیاری از افراد شد.
غلامرضا طریقی شاعر و غزل‌سرا درباره وضعیت شاعران در این سال به خبرنگار ایرناپلاس توضیح داد: با توجه به شرایطی که کرونا به‌وجود آورد سال ۹۹ سالی سخت و موجب افسردگی در جامعه بود. جماعت شاعر که نسبت به بقیه، بیشتر مستعد پژمرده‌شدن هستند، بیشتر تحت تاثیر قرار گرفتند. انعکاس این حس را در آثار منتشر شده در سال‌های آینده شاهد خواهیم بود و الزاما همه آثاری که امسال نوشتند منتشر نشده است.
این غزل‌سرا شرایط بعد از همه‌گیری بیماری کووید۱۹ را دارای دو جنبه مثبت و منفی دانست و توضیح داد: تعطیلی انجمن‌های ادبی اتفاق بسیار مهمی بود، زیرا هیچ چیزی را نمی‌توان تصور کرد که سبب تعطیلی همه انجمن‌های ادبی با اعضای علاقه‌مند، آن هم به طور ناگهانی شود. حتی برخی حلقه‌های خصوصی که ابتدا در برابر تعطیلی مقاومت کردند، بعد از مدتی مجبور به پایان دادن به این دورهمی‌ها شدند.
او ادامه داد: از طرفی فضای مجازی نقش جدی برعهده گرفت. پیش از این، فضای مجازی برای شاعران جنبه اطلاع‌رسانی، بهره‌گرفتن از مخاطب و کارکرد فانتزی داشت. بعد از همه‌گیری، فضای مجازی نقش مهمی برعهده گرفت، از جمله برگزاری نشست‌های حلقه‌های ادبی و انجمن‌ها به فضای مجازی منتقل شدند.
ابتدای سال تعداد اعضای این نهادها محدود بود اما در طول سال با بهره‌گیری از امکانات فضای مجازی وارد تعامل با شاعران شهرهای دیگر شدند و توانستند گستره فعالیت خود را بیشتر کنند.
به گفته طریقی، بسیاری از شاعران توانستند خود را با شرایط جدید و فعالیت در فضای مجازی هماهنگ کنند و این فرصتی شد برای کسانی که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند و امکان دسترسی به کلاس‌های قبلی را نداشتند، تا بتوانند از این فضا استفاده کنند.
سال کم رونق برای کتاب
این غزل‌سرا، سال ۹۹ را یکی از سال‌های کم رونق برای کتاب دانست و افزود: حتی اگر مردم در خانه بیشتر مطالعه کرده باشند، به معنی خرید کتاب نیست؛ آنها ممکن است کتاب‌هایی را که پیش از این خریده بودند خوانده باشند. شخصا اوایل سال دچار افسرگی شدیدی شدم، زیرا انسانی با روابط زیاد اجتماعی هستم، اما از جایی به بعد توانستم با شرایط کنار بیایم.
در سال ۹۹ دو اتفاق مهم در زندگی من افتاد. اول اینکه متوجه شدم چقدر زندگی ما وابسته به هم است و کوچکترین اتفاق می‌تواند موقعیت ما را دچار تغییر کند؛ همچنین زندگی تا کجا می‌تواند بی‌رحم و سست باشد.
چرایی بی‌علاقگی ناشران برای چاپ کتاب‌های شعر
ژیلا محمدشاهی شاعر، نویسنده و فیلم‌ساز درباره تجربه فعالیت خود در سال ۹۹ به خبرنگار ایرناپلاس گفت: از نظر فردی که کار فرهنگی انجام می‌دهد، در بحران همه‌گیری ویروس کرونا با سایر مشاغل در شرایط یکسانی قرار داشتم. افزایش قیمت‌ها باعث شد، ناشران برای چاپ کتاب‌های شعر تصمیم جدی نداشته باشند.
افزایش قیمت‌ها روزانه است و کار فرهنگی درآمد آنچنانی ندارد؛ این روند باعث شد گذران زندگی روزمره برای همه مشکل شود؛ بعد از رفع مسائل معیشتی است که هنرمندان می‌توانند به انتشار آثار ادبی خود فکر کنند.
به گفته این وی، بسیاری از شاعران نتوانستند آثار خود را در سال ۹۹ چاپ کنند و برخی اقدام به انتشار کتاب الکترونیک کردند.
او ادامه داد: پیش از همه‌گیری، نشست‌هایی در «انجمن پلاک ۴۱» در اداره ارشاد برگزار می‌کردیم، اما بعد از شیوع کرونا، جلسه‌ها تعطیل شد و فقط یک نشست آنلاین داشتیم.
اجرای برنامه‌های مجازی از حوصله مردم خارج است
روزهای قرنطینه و خانه‌نشینی این امکان را برای مردم ایجاد کرد تا در فضای مجازی با یکدیگر در ارتباط باشند.
محمدشاهی درباره امکان ارتباط با مخاطبان در فضای مجازی توضیح داد: حتی افرادی که چند برنامه زنده در شبکه‌های اجتماعی برگزار کردند متوجه شدند، اجرای چنین برنامه‌هایی از حوصله مردم خارج است، زیرا شرکت در نشست مجازی برای مردم هزینه اینترنت را به همراه خواهد داشت.
او افزود: پیش از این در برنامه‌ها و نشست‌هایی که به صورت فیزیکی برگزار می‌شد، شرکت‌کنندگان امکان مراوده با یکدیگر را داشتند، اما در فضای مجازی این امکان از آنها گرفته شد. بیشتر مردم ترجیح می‌دادند در خانه تلویزیون را به صورت رایگان تماشا کنند و کمتر به شرکت در رویدادهای مجازی تمایل داشتند.
محمدشاهی علاوه بر فعالیت در حوزه ادبی، در حوزه تولید فیلم کوتاه هم فعال است، او درباره فعالیت در حوزه فیلم‌سازی توضیح داد: بحرانی که به وجود آمد از نظر کاری به همه مردم صدمه زد. در حوزه سینما و تئاتر فعالیت می‌کنم و امسال سومین فیلم کوتاه خود را ساختم. این در حالی است که برای اینکه بتوانم فیلم خود را بسازم، با مشکلات متعددی مواجه شدم؛ زیرا تجهیزات فیلمبرداری هزینه بالایی داشت.
این فیلم‌ساز با وجود همه مشکلات در دوران همه‌گیری کرونا به فعالیت خود ادامه داده است، او در این‌باره گفت: از گروه افرادی هستم که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این دوران کار انجام دادم، فیلم کوتاهی ساختم و کار پیشین خود را به چند جشنواره فرستادم، همچنین دنبال سالن تئاتر بودم که آثارم را اجرا کنم.
