پنجم تیرماه سال جاری ریاست جمهوری در کنفرانسی ویدئویی با حضور وزیر نفت و مقام‌های ارشد محلی، به صورت رسمی دستور شروع به کار عملیات ساخت خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک و پایانه صادراتی مکران را صادر کرد. طرح پایانه صادراتی جاسک به عنوان بخشی از طرح توسعه مکران، قرار است در دولت دوازدهم به عنوان دومین پایانه صادراتی نفت خام کشور تنگه هرمز را دور بزند که این امر گامی مثبت در جهت تنوع بخشی به پایانه‌های صادراتی نفت ایران محسوب میشود. از سوی دیگر با ساخت پایانه نفتی جاسک و حضور فعالانه اقتصادی کشور در سواحل بخش مکران، موقعیت ژئوپلیتکی و استراتژیک خاصی برای ایران ایجاد میشود.
کاهش وابستگی و افزایش تسلط بر تنگه هرمز
موقعیت و ویژگی‌های جغرافیایی جاسک که امکان دور زدن تنگه هرمز را برای محموله‌های نفت ایران ایجاد می‌کند، تسلط ایران روی این شاهراه استراتژیک نفتی را به شکل چشم‌گیری افزایش خواهد داد.
این امر از جنبه‌های مختلف راهبردی نظامی، قدرت مانور ایران در تنگه هرمز را دستخوش تغییر می‌کند زیرا تاکنون بسیاری از بازیگران سیاسی و اقتصادی در منطقه و جهان می‌پنداشتند چون صادرات نفت ایران وابستگی کاملی به تنگه هرمز دارد، می‌توانند با حضور خود در این منطقه، ضمن تنش‌زایی، صادرات نفت کشور را نیز دچار اختلال کنند.
باید اعتراف کرد که تا پیش از اجرایی شدن این طرح کشور ما وابسته‌ترین نیروی منطقه به تنگه ارتباطی هرمز است. در حالی که عربستان سعودی و امارات متحده با ساختن خطوط انتقال نفت به سوی دریای سیاه و آن سوی تنگه هرمز وابستگی خود را به این منطقه تا حدودی کاهش داده‌اند، بخش زیادی از صادرات و واردات ایران از طریق این تنگه انجام میشود که شامل همه میزان نفت و صادرات سوخت کشور نیز میشود. اما با وجود این خط لوله و تمرکززدایی از سواحل غربی خیلج فارس و اتکا به سواحل شرقی، تغییراتی جدی در معادلات استراتژیک سیاسی ایران در خلیج فارس و دریای عمان رقم خواهد خورد.
دستاوردهای تجاری در افق بین‌المللی
از مهم‌ترین جنبه‌های تجاری این طرح، دسترسی سریع‌تر به آب‌های آزاد، بین‌المللی و اقیانوس‌هاست که برای مشتریان خارجی از یک سو و برای شرکت‌هایی که در زمینه تجارت و حمل‌ونقل کالایی فعالیت می‌کنند گزینه‌ای بسیار جذاب‌تر باشد. در واقع امکان روی دادن یک بازی برد – برد در این زمینه ایجاد میشود که در یک طرف آن دسترسی ایران به بازارهای بسیار عظیم هند و چین بهتر میشود و در سمت دیگر نیز صرفه‌جویی در وقت، زمان و هزینه‌های جابه‌جایی و تجاری را برای مشتریان خارجی به ارمغان می‌آورد.
عمق مناسب دریایی جاسک برای بارگیری کشتی‌ها نیز می‌تواند فرصت خوبی برای تقویت کشتیرانی و افزایش حجم مبادلات تجاری در حوزه انرژی و سایر زمینه‌های تجاری تبدیل شود و نقش شاهراه ترانزیتی نفت و بخش تجارت جهانی کشور را ایفا کند.
توسعه اقتصادی در هرمزگان و مناطق مجاور
در کنار همه نکات ذکر شده، اهمیت تجاری و سیاسی بین‌المللی این طرح را می‌توان به عنوان مهم‌ترین دستاورد خط لوله در زمینه توسعه اقتصادی داخلی کشور عنوان کرد. استان هرمزگان باوجود پتانسیل‌های بی‌شمار اقتصادی در تاریخ معاصر همواره در معرض کم‌توجهی و گاها بی‌توجهی قرار گرفته است. این پروژه عظیم در سطوح کلان می‌تواند منجر به معرفی بیش‌تر ظرفیت‌های تجاری و اقتصادی منطقه جاسک و مکران به سرمایه‌گذاران و شرکت‌های داخلی و خارجی و کمک به جذب سرمایه در منطقه شود.
در زمینه ایجاد اشتغال نیز فرصت مغتنمی را در اختیار نیروی کار متخصص بومی در هرمزگان و استان‌های مجاور قرار می‌دهد تا در کنار اشتغال به تولید ارزش افزوده و توسعه کسب‌وکارهای مختلف نیز کمک کند. با ساخت این خط لوله ظرفیت انتقال یک میلیون بشکه نفت خام در روز از گوره به پایانه جاسک ایجاد خواهد شد و ذخیره‌سازی نفت خام و صادرات آن از طریق پایانه جدید جاسک صورت خواهد گرفت که این امر جاسک را به یکی از مهم‌ترین بنادر نفتی و صادراتی ایران تبدیل خواهد کرد که اقتصاد و رفاه مردمان آن دیار را نیز متحول می‌کند.
استان هرمزگان باوجود در اختیار داشتن پتانسیل‌های جدی همواره در پی توسعه نامتوازن اقتصادی کشور مورد غفلت قرار گرفته بود، اما با اجرای این پروژه بزرگ ۱.۸ میلیارد دلاری روزهای روشن‌تری را در چشم‌انداز توسعه خود می‌بیند.
