(۲۱تیرماه) بیست و دومین و آخرین گزارش سه ماهه اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شامل آخرین وضعیت مذاکرات جاری از سوی محمدجوادظریف وزیر امور خارجه ایران تقدیم مجلس شورای اسلامی شد.
هرچند برخی آن را دستاوردتراشی بیان کرده‌اند، اما دستاورد قطعنامه ۲۲۳۱ نشان می‌دهد در این مذاکرات براساس گزارش محمدجواد ظریف «توانایی‌های سیاسی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران برای حل بحران‌های عمیق منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بر اساس منافع ملی کشور طی این روندِ مذاکراتی بر همگان آشکار شد».
از این رو بی‌دلیل نبود که رهبر معظم انقلاب دوم‌تیرماه ۱۳۹۴ به دفاع از تیم مذاکره‌کننده پرداختند و در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام، سه نکته مهم در باره مساله هسته‌ای مطرح کردند:
«۱. نکته اوّل اینکه آنچه بنده اینجا در این جلسه یا در جلسات عمومی میگویم، عیناً همان حرف‌هایی است که در جلسات خصوصی به مسئولین، به رئیس‌جمهور محترم و به دیگران میگویم.
۲. نکته دوّم، بنده هیات مذاکره‌کننده را – همین دوستانی که این مدّت این زحمات را بر دوش گرفته‌اند – هم امین می‌دانم، هم غیور می‌دانم، هم شجاع می‌دانم، هم متدیّن می‌دانم؛ این را همه بدانند. اکثر حضّاری که اینجا تشریف دارید، از محتوای مذاکرات خبر ندارید؛ اگر شما هم از محتوای مذاکرات و جزئیّات مذاکرات و آنچه در مجالس می‌گذرد مطّلع بودید، به بخشی از آنچه بنده گفتم، حتماً اذعان می‌کردید.
۳. نکته سوّم در مورد منتقدان محترم است. بنده با انتقاد مخالف نیستم، عیبی ندارد، انتقاد لازم است و کمک‌کننده است، منتها این را همه توجّه داشته باشند که انتقادکردن آسان‌تر از عمل‌کردن است. عیب‌های طرف مقابل را در آن عرصه‌ای که قرار دارد، ما راحت می‌بینیم، در حالی‌که خطرات او، دشواری‌های او، نگرانی‌های او، مشکلات او را انسان نمی‌بیند.
مثل این است که شما کنار یک استخری ایستاده‌اید، دارید تماشا می‌کنید؛ یک‌نفر هم رفته است روی ارتفاع، از ۱۰ متری می‌خواهد شیرجه بزند. خب، شیرجه می‌زند، شما که اینجا کنار استخر ایستاده‌اید، می‌گویید هان! این پایش خم شد، زانویش خم شد؛ این یک اشکال. بله، این اشکال است امّا شما زحمت بکشید از این دایو بروید بالا، سرِ آن ۱۰ متری به آب یک نگاهی بکنید، آن‌وقت قضاوت بکنید! انتقادکردن آسان است.»
درست آن بود که براساس دستاوردهای یادشده در برجام جشن ملی برپا می‌شد، براساس گزارش ظریف یه پیروزی بزرگ و بی‌سابقه در تاریخ معاصر در برابر نظام بین الملل براساس قطعنامه ۲۲۳۱ نصیب ملت ایران شده است:
۱. «به طور بی‌سابقه‌ای شورای امنیت موضع قاطعانۀ ایران مبنی بر اینکه در صورت اِعمال مجدد تحریم‌های شورای امنیت، جمهوری اسلامی ایران اقدامات داوطلبانۀ خود را کلاً و یا جزئاً متوقف خواهد کرد، مورد اذعان قرار داد.»
۲. همچنین «قطعنامۀ جدید، واجد نقشۀ راهی شد که به صورت بی‌سابقه‌ای در تاریخ قطعنامه‌های شورای امنیت لغو خود را پیش‌بینی کرد و صراحتاً ذکر شد که مفاد این قطعنامه پس از ۱۰ سال به صورت خودکار و بدون هرگونه اقدام بعدی لغو خواهند شد.»
۳. «در اقدامی نادر در تاریخ قطعنامه‌های شورای امنیت، قدرت‌های بزرگ در قطعنامۀ ۲۲۳۱، خود بخشی از موضوع قطعنامه شدند و برای خود تعهداتی ایجاد کردند.»
نتایج برجام با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ در گزارش ظریف از برجستگی ویژه‌ای برخوردار است. اهم این گزارش درباره دستاوردهای قطعنامه ۲۲۳۱ به شرح زیر است:
نتایج برجام و صدور قطعنامه ۲۲۳۱
– شورا ی امنیت ملل متحد و قدرت‌های جهانی، صلح‌آمیز بودن برنامۀ هسته‌ای ایران را به رسمیت شناختند.
– همچنین اجرا و اِعمال حقوق هسته‌ای ملت شریف ایران به شمول غنی‌سازی و آب سنگین را در چهارچوب معاهده‌های بین‌المللی محترم شمردند.
– ایران به عنوان قدرتی دارای فناوری هسته‌ای و برخوردار از برنامه صلح‌آمیز از جمله چرخۀ کامل سوخت و غنی‌سازی معرفی و این اقدام سبب شد این برنامه توسط سازمان ملل متحد مورد شناسایی واقع شود.
– برنامۀ هسته‌ای ایران که براساس قطعنامه‌های صادره در فاصله ساله‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۱، ذیل مادۀ ۴۱ فصل هفت منشور ملل متحد جای گرفته بود از شمول آن خارج و با یک تحول ماهوی دوران تازه‌ای را آغاز کرد.
– برخلاف خواست و انتظار بیگانگان، هیچکدام از تأسیسات هسته‌ای ایران برچیده نشد و حتی هیچ توقف و مکثی ولو برای یک درنگِ ثانیه‌ای اتفاق نیفتاد.
– فعالیت‌های تحقیق و توسعۀ برنامۀ هسته‌ای ایران در همه حوزه‌ها از جمله غنی‌سازی براساس نیازهای کشور و برنامه‌های سازمان انرژی اتمی استمرار یافت.
– جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک تولیدکنندۀ محصولات هسته‌ای به‌خصوص در کالاهای راهبردی «اورانیوم غنی‌شده» و «آب سنگین» وارد بازارهای جهانی شد و امکان صادرات این دو محصول با شناسۀ ایران را کسب کرد.
– ایران براساس یک طراحی کاملا علمی و فنی، با پذیرش برخی محدودیت‌ها، همه پایه‌های علمی و کاربردی لازم را برای حرکت به سمت غنی‌سازی صنعتی و تجاری با بهره‌برداری از پیشرفته‌ترین سانتریفیوژهای خود و در اقتصادی‌ترین شکل ممکن همراه با رعایت اصل هزینه-فایده ادامه داد تا پس از رفع محدودیت‌ها، ظرفیت غنی‌سازیِ برنامه‌ریزی شده براساس نیازهای عملی به اوج خود برسد.
– بدین‌گونه برنامۀ هسته‌ای بلندمدت ایران با چشم‌اندازی واقع‌بینانه برای حصول غنی‌سازی صنعتی به‌گونه‌ای که در یک فاصلۀ ۱۵ساله قادر به تأمین سوخت حداقل پنج نیروگاه هسته‌ای شود، مسیر خود را به سوی آینده گشود.
– کشورهای «پنج به اضافۀ یک» در دستیابی ایران به فناوری پیشرفته به منظور نیل به استانداردهای جهانی سوخت موظف به کمک شدند تا به تدریج ایران به عنوان تولیدکنندۀ سوخت هسته‌ای جایگاه خود را کسب کند.
- ایران در پاسخ به سیاست‌های ترامپ در خروج از برجام توانست با انجام غنی‌سازی ۶۰ درصدی در یک بازه چند روزه، توان صنعتی و علمی خود را در رشد این دامنه آشکار سازد.
- همچنین پذیرفته شد سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران از محل ذخایر اکسید ۲۰ درصد ایران تهیه و یا با تعهد طرف‌های مقابل، این میزان از اکسید اورانیوم ۲۰ درصد از بازارهای بین‌المللی تأمین شود.
