بورس تهران در هفته‌های گذشته شاهد نوساناتی بوده و همین نوسانات در مجموع باعث کاهش قابل توجه شاخص کلی این بازار شد. بحث درباره دلایل کاهش شاخص و آینده بازار سرمایه، محور مصاحبه پژوهشگر ایرنا با «هادی افشاری» کارشناس بازار سرمایه است. افشاری ضمن تاکید بر هیجانی بودن شرایط امروز بازار، پیشنهاد کرد که سرمایه‌گذاران به جای دست زدن به رفتارهای هیجانی، ضمن افزایش دانش خود، بخشی از سرمایه خود را به صندوق‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک‌تر موجود مانند صندوق‌های درآمد ثابت هدایت کنند تا این سرمایه در برابر نوسانات بازار بیشتر محافظت شود.
بازار وضعیتی هیجانی دارد
این مشاور حوزه بازاریابی در پاسخ به این سوال که چرا بازار سرمایه با شرایط کنونی مواجه شده است، گفت: «خوب است دلایل افزایش شاخص و رشد بورس در ماه‌های اخیر را بررسی کنیم. در این صورت می‌توانیم نگاهی بهتر به وضعیت امروز بازار داشته باشیم. طی ماه‌های اخیر دلایل مختلفی باعث شد تا بازار سرمایه به صورت بی‌سابقه‌ای رشد کند. صدور بی‌سابقه کدهای بورسی جدید (نزدیک ۶ میلیون) در سه ماهه نخست سال، افزایش حجم معاملات، افزایش تعداد سهامداران در نتیجه آزادسازی سهام عدالت، کاهش نرخ بهره واقعی، سختی معاملات در بازارهای موازی نظیر ارز و حجم بالای نقدینگی از جمله دلایل رشد این بازار بود».
شایعاتی مبنی بر اینکه کاهش شاخص به صورت برنامه‌ریزی شده و برای منافع دولت صورت گرفته، از دید هادی افشاری کارشناس بازار سرمایه پایه و اساسی ندارد
افشاری افزود: «در عین حال، عرضه کم شرکت‌های جدید و درصد پایین شناوری سهام باعث شد تا عرضه سهام در بازار افزایش پیدا نکند. در نتیجه این امر تعادل میان عرضه و تقاضا به‌هم بخورد. این موارد با اقدام برخی افراد سودجو در ارسال سیگنال‌های توهمی و فعالیت‌های مغرضانه و نیز ناآگاهی جمعی از تبعات رشد سریع بازار منجر به افزایش ناگهانی شاخص در بازار سرمایه شد».
وی ادامه داد: «در نتیجه این شرایط، برخی افراد با تصور اینکه قرار است این بازار همیشه با سوددهی همراه باشد، به سمت بازار هجوم آوردند. مالکانی را می‌شناسم که در ماه‌های اخیر از مستاجران خود طلب ودیعه بیشتری می‌کردند تا آن را در بورس سرمایه‌گذاری کنند. برخی نیز برای خرید سهام، وام گرفتند.»
این کارشناس حوزه بازار سرمایه به وجود حباب در قیمت برخی سهام‌ها در ماه‌های اخیر اشاره و یادآوری کرد که بازار سرمایه واقعیت‌های خود را دارد. افشاری گفت: «بازار همراه با رشد و صعود و همینطور اصلاح و ریزش است. بازده‌های غیرمعمول را دیده‌ایم؛ در نتیجه باید انتظار ریزش‌ها را هم داشته باشیم. اما نکته مهم این است که هیجان چه در صعود و چه در ریزش بسیار خطرناک است. ممکن است در شرایطی که بازار در وضعیت صعودی است، افراد تازه وارد خود را صاحب‌نظر و تحلیلگر تصور کنند، اما همین افراد به محض ریزش در بازار تقصیر آن را به گردن بازارسازان، دولت یا بخش حقوقی بازار سرمایه خواهند انداخت.»
هنوز بازار سرمایه دارای جذابیت است
چشم‌انداز پیش‌روی بورس، موضوع بحث این روزهای کارشناسان است. برخی کارشناسان معتقدند که بازار سرمایه به‌سرعت وارد فاز صعودی خواهد شد و برخی دیگر معتقدند اصلاح یا ریزش در بازار همچنان ادامه خواهد داشت. افشاری اما ضمن تاکید بر اینکه نمی‌توان نظر قطعی درباره آینده کوتاه‌مدت بازار داد افزود: «پیش‌بینی بسیار سخت است. باید پذیرفت که نظرات افراد مختلف، نظر است و نه واقعیت و مفروضات و داده های پشت آن نظرات باید مورد ارزیابی دائمی قرار گیرد. لذا بیانیه دادن رویه‌ای نادرست در این خصوص است؛ رفتاری که متأسفانه در میان تحلیل‌های این روزهای بازار به ویژه در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کم نیست». او افزود: «هنوز دلایلی وجود دارد که بازار سرمایه دارای جذابیت باشد. همانطور که در بازار مثبت برخی از سهم ها ارزنده نبودند و خرید آن‌ها تصمیمی هیجانی بود، در بازار منفی نیز سهم‌هایی هستند که ارزنده‌اند و افرادی که قصد فروش این سهم‌ها را دارند، احتمالا تحت تأثیر هیجان فروشنده این سهم‌های ارزشمند شده‌اند و ممکن است از فروش آن‌ها پشیمان شوند.»
شایعه برنامه‌ریزی دولت برای خرید سهام ارزشمند با بهای اندک پایه و اساسی ندارد
برخی از حقوقی‌ها باور دارند که اکنون فرصت خوبی برای خرید سهم‌های ارزشمند است اما گویا منابع مالی کافی را برای این کار ندارند
وی در پاسخ به این سوال که آیا دخالت‌های دولت یا برنامه‌های برخی سهامداران حقوقی باعث وضعیت فعلی شده است هم گفت: «بنده اعتقادی به این شایعات که اصلاح بازار ناشی از برنامه‌های یک گروه خاص یا دولت بود، ندارم؛ زیرا دولت آنقدر پول ندارد که بخواهد تمام سهم‌های ارزشمند را در قیمت پایین خریداری کند. شایعاتی هم در این ارتباط که این اتفاقات به صورت برنامه‌ریزی شده و برای منافع دولت کاهش یافته است، پایه و اساس ندارد. این انتظار هم که دولت با منابع عمومی مانع از ضرر سهامداران حقیقی شود هم انتظار صحیحی نیست». افشاری افزود: «به طور کلی افراد و شرکت‌ها عقلانی رفتار می‌کنند. لذا هم افراد و هم حقوقی‌ها حد ضرر و حفظ سود را در معاملات خود مد نظر قرار می‌دهند. حتی می‌توان گفت که حتی برخی از حقوقی‌ها باور دارند که اکنون فرصت خوبی برای خرید سهم‌های ارزشمند است؛ اما منابع مالی کافی را برای این کار ندارند.»
افشاری همچنین توصیه‌هایی به سهامداران بازار سرمایه هم داشت. وی ضمن تاکید بر ارزنده بودن برخی سهم‌ها گفت: «اعتقاد دارم بازار سرمایه ایران یک اقیانوس آبی و سرشار از فرصت‌های بکر است. من پیشنهاد می‌کنم سهامداران به جای رفتار هیجانی، بهتر است نکاتی را مد نظر قرار دهند.
بهتر است سهامداران میزان آگاهی خود درباره بازار سرمایه و سازوکارهای آن را بالا ببرند، نکته دیگر آن که به طور کلی بهتر است سهامداران بخشی از پورتفوی (سبد دارایی) خود در بازارها را حفظ کنند. همچنین متناسب با ریسک‌پذیری خود بخشی از سرمایه خود در این بازار را به اوراق بدون ریسک و صندوق‌های با درآمد ثابت انتقال دهند و مهمتر از همه اینکه بازار را با دیدی بلندمدت نگاه کنند و نباید در شرایط فعلی و مبتنی بر هیجان، افق دید خود را از دست دهند». وی در پایان یادآورد شد: «انتظار می‌رود که منطقا هیجان‌های کنونی تا ماه‌های آینده فروکش کنند، اما توصیه‌ی همیشگی به سرمایه گذاران پرهیز از هیجان، تحلیل درست و بنیادی سهام شرکت‌ها، افزایش افق زمانی سرمایه‌گذاری و متنوع سازی آن‌ها است.»
