به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، هرچند تحریم و کرونا فشارهای غیرقابل انکاری بر اقتصاد ایران وارد کرده است اما این فشارها باعث نشده که دولت و دستگاههای اجرایی فرایند توسعه زیر ساختهای عمرانی،صنعتی،کشاورزی،خدماتی را تعطیل کنند. از ابتدای سال جاری کاروان پنج شنبه های افتتاح در سراسر کشور به راه افتاده و هر هفته در گوشه ای از کشور طرحهای مهمی افتتاح و یا به بهره برداری می رسد.
بررسی مهم ترین طرح های افتتاح شده در این مدت نشان می دهد که دولت تدبیر و امید در روزهای سخت تحریم و تروریسم اقتصادی و با اتکا به توان و ظرفیت های داخلی توانسته است صدها پروژه مهم اقتصادی و زیرساختی را در کشور به مرحله اجرا برساند و نشان دهد که در جنگ اقتصادی و پس از آن پاندمی کرونا، نه تنها دست بسته نبوده بلکه اقدامات اثرگذار و ماندگاری در کشور به یادگارگذاشته است. برخی از این طرحها علاوه بر آثار اقتصادی دارای پیامدهای استراتژیک هستند و نمیتوان صرفا با نگاه اقتصادی آنها را مد نظر قرار داد.
۱- انتقال نفت خام گوره به جاسک
پنجم تیرماه سال جاری رییس جمهوری از طریق ویدیو کنفرانس طرح ملی انتقال نفت خام گوره به جاسک را افتتاح کرد. با بهره‌برداری از خط لوله هزار کیلومتری گوره به جاسک در مرحله نخست یک میلیون بشکه و در مراحل بعد با بهبود عملکرد این خط لوله روزانه تا سه میلیون بشکه نفت به جاسک منتقل می شود. خط لوله ای که بدون نیاز به عبور و مرور نفتکش ها نفت را از تنگه هرمز به آب های اقیانوس هند می رساند. طرح گوره-جاسک علاوه بر اینکه از خروج ۲۰۰ میلیون یورو ارز از کشور جلوگیری کرده است، وابستگی به عبور نفتکشها از تنگه هرمز را هم به میزان زیادی کاهش می دهد.
مبداء طرح خط لوله نفتی گوره به جاسک منطقه گوره از توابع شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تاسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می‌شود. به این ترتیب گام بلندی هم به سوی توسعه سواحل مکران که یکی از مهم ترین تاکیدات رهبر معظم انقلاب بوده است برداشته می شود و هم سیستم انتقال نفت و معیانات گازی ایران از تهدیدات تمرکز در یک نقطه خاص تا حدودی رها می شود. موقعیت ژئوپلیتیک سواحل مکران که مسیر دسترسی ایران به آب های اقیانوس هند است، سرمایه گذاری در آن منطقه را به یکی از اولویت های اصلی دولت تبدیل کرده است تا حتی شرایط دشوار جنگ اقتصادی، تحریم ها و کرونا هم نتواند از اهمیت این اولویت بکاهد. از دیگر سو حوزه خلیج فارس و تنگه هرمز به عنوان یکی از شاهراه ها تبادلات انرژی در جهان همواره با انواع تهدیدهای منطقه ای و فرامنطقه ای مواجه بوده است که هر اندازه از میزان تمرکز منابع و منافع ایران در این منطقه کاسته شده و این منافع در بخش های مختلف کشور پراکنده شوند امکان حراست از آن ها در خاورمیانه به همان نسبت آسان تر خواهد بود.
۲- مگاطرح انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران
اَبَر پروژه دیگر افتتاح شده طی ماه های گذشته، پروژه انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران بود که روز ۱۵ آبان ماه از طریق ویدیو کنفرانس با پیام رییس جمهوری افتتاح شد. قطعه نخست این پروژه به طول ۳۰۵ کیلومتر از خلیج فارس به سیرجان خواهد بود، فاز دوم از گل‌گهر تا مس سرچشمه کرمان، به طول ۱۵۰ کیلومتر و مرحله سوم آبرسانی به چادرملو و اردکان یزد، به طول ۵۱۰کیلومتر خواهد بود. شیرین سازی و انتقال آب نمک زدایی شده به صنایع استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد، تامین بخشی از نیازها و مصارف آب مجتمع‌های تولیدی در حال بهره‌برداری و طرحهای توسعه مجتمع‌های معدنی و صنعتی، گل‌گهر، مس سرچشمه و چادرملو از مهم ترین اهداف این طرح اعلام شده است. این پروژه در سه خط انتقال به طول ۸۰۰ کیلومتر از غرب بندرعباس آغاز و در نهایت به استان یزد خواهد رسید. ابرپروژه ای که طولانی ترین خط انتقال آب در کشور است و با وجود اینکه از سه استان هرمزگان، کرمان و یزد می گذرد اما نزدیک به ۱۷ استان از مزایای آن بهره خواهند برد.
نکته مهم در اجرای این ابرپروژه اتکا کامل به توان داخلی است و مجریان این طرح شرکت های تامین و انتقال آب خلیج فارس، شرکت های معدنی و صنعتی گل‌گهر، چادرملو و صنایع ملی مس ایران هستند.
تامین آب مصرفی کارخانه های مهم صنعتی در مرکز ایران یکی از مهم ترین دغدغه های دولت ها طی چهل سال گذشته بوده است و به نظر می رسد با پایان یافتن این پروژه و دسترسی صنایع عظیم موجود در این منطقه به آب، بتوان تا حد زیادی این نگرانی را رفع شده ارزیابی کرد. نکته مهم این است که این طرح در مسیر خود، آب کشاورزی شهرهای فلات مرکزی ایران را هم تامین می‌کند. شیرین سازی آب خلیج فارس هم هدف مهمی بود که به نظر می رسد با استقرار صنایع موردنیاز این مهم در منطقه خلیج فارس می توان آن را تحقق یافته توصیف کرد. آب‌شیرین کن بندرعباس یک میلیون متر مکعب ظرفیت دارد. رییس جمهوری در اهمیت این طرح آن را خط انتقال امید برای کشاورزان و صنعتگران فلات مرکزی ایران دانست که بی آبی سال ها یکی از دغدغه های این گروه ها برای فعالیت بوده است.
۳- دو طرح ملی در حوزه نفت و پتروشیمی
با افتتاح خطوط انتقال گاز نهم و ششم سراسری به همراه ۵ ایستگاه تقویت فشار گاز در مسیر عسلویه تا میاندوآب آذربایجان غربی ضمن تقویت پایداری جریان گاز، ظرفیت انتقال گاز کشور به میزان ۱۱۰ میلیون متر مکعب در روز افزایش داده شد. طول این دو خط لوله در مجموع هزار و ۸۵۰ کیلومتر است که ۵ ایستگاه تقویت فشار در طول مسیر احداث شده است تا از افت فشار گاز جلوگیری کند. تجربه تلخ افت فشار گاز در سال های قبل به ویژه در مناطق شمال غرب کشور و نیز دشواری صادرات گاز به کشورهای همسایه با این خطوط انتقال گاز تا حد بسیار زیادی رفع شد و با استفاده از این خطوط اکنون امکان صادرات روزانه ۸۰ میلیون متر مکعب گاز محقق شده است.
افزایش ظرفیت پتروشیمی هدف دیگر وزارت نفت بود که گام نخست آن با افتتاح فاز نخست پتروشیمی بوشهر (شامل واحدهای شیرین‌سازی گاز، استحصال اتان و متانول پتروشیمی) محقق شد و علاوه بر افزایش ۴ میلیون تنی ظرفیت پتروشیمی حدود ۳۷۰ میلیون یورو برای کشور درآمدزایی و در دوران بهره‌برداری از آن برای۱۵۰۰ نفر شغل ایجاد شد.
سرمایه گذاری برای احداث خطوط نهم و ششم انتقال گاز سه میلیارد یورو و سرمایه گذاری برای پتروشیمی بوشهر ۱.۳ میلیارد یورو بوده است که به گفته «بیژن زنگنه» در مقیاس جهانی کم نظیر است. رییس جمهوری هم این طرح ها را زمینه ساز خودکفایی در حوزه گاز، بنزین و گازوئیل و یادگار دولت تدبیر و امید برای آینده دانست که دولت های بعدی دیگر در این زمینه شرمسار مردم نخواهند بود.
۴- پروژه های بزرگ آب و برق
صنعت آب و برق یکی از پویاترین و قابل اتکا ترین صنایع کشور به شمار می رود و این مهم در سایه سرمایه گذاری های کلان در سالهای گذشته محقق شده است. امروز بیش از ۹۰درصد از نیازهای صنعت برق در داخل تولید و تامین می شود و مهندسان ایرانی پیچیده ترین و بزرگترین طرحهای ذخیره سازی و اننقال آب را اجرایی می کنند و کارنامه کاملا روشن و قابل دفاعی در جهان از خود به یادگار گذاشته اند. شاهد روشن پویایی صنعت آب و برق کشور پویش اف-ایران است که در آن طرحهای آب و برق به بهره برداری می رسد. تا جایی که به گفته رییس جمهوری هر دو ماه یک سد مخزنی ملی، هر ماه یک تصفیه‌خانه فاضلاب و هر ۵۰ روز یک تصفیه خانه آب شهری افتتاح می شود. بر اساس اعلام وزیر نیرو تاکنون بیش از ۵۰ پروژه با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۱۵ هزار میلیارد تومان افتتاح شده و ۱۹۷ پروژه دیگر با سرمایه‌گذاری ۳۵ هزار و ۲۷۵ میلیارد تومان تا پایان سال بهره‌برداری می‌شود.
افتتاح پنج سد مخزنی، ۹نیروگاه حرارتی، ۱۰ نیروگاه تجدیدپذیر از ابتدای سال جاری تاکنون، بخشی از فعالیت های عمرانی دولت دوازدهم در سال سخت کرونا برای بهبود شرایط برق رسانی در کشور بود که ۱۳۰۹ مگاوات ظرفیت جدید به مدار بهره‌برداری برقی کشور افزود و ظرفیت نیروگاه‌های کل کشور را به ۸۴ هزار مگاوات رساند.
افتتاح همزمان طرح های آبرسانی به ۴۰۰ روستا در ۲۰ استان کشور و نیز بهره برداری از ۲۵ دستگاه آب شیرین کن بزرگ در شهریور و آبان ماه سال جاری را هم می توان از طرح های زیرساختی مهم کشور در حوزه آب توصیف کرد.علاوه براین واحد ۳۱۰ مگاواتی بخش گاز نیروگاه سیکل ترکیبی دالاهو را می توان از مهم ترین طرح های افتتاح شده در این حوزه ارزیابی کرد که با سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰۹ میلیون یورو با هدف توسعه تولید برق در غرب کشور، پاسخگویی به رشد مصرف در منطقه و صادرات برق به کشورهای همسایه، پروژه ساخت نیروگاه سیکل ترکیبی کلاس اف دالاهو با راندمان ۵۶ درصد احداث شده است. تلاش های دولت در زمینه آب و برق سبب شده است هر هفته ۸ روستا در کشور به برق متصل شوند.
۵- طرح های استراتژیک در حوزه حمل و نقل
حمل و نقل هوایی، ریلی، دریایی و جاده ای، به تعبیر رییس جمهوری از ارکان مهم توسعه کشور است و دولت تدبیر و امید در گسترش و نوسازی توسعه ناوگان حمل و نقل سرمایه گذاری های گسترده ای انجام داده است. تنها دریک نمونه از این سرمایه گذاری ها روز گذشته، به صورت همزمان ۱۳ پروژه فرودگاهی و آزادراهی به دستور رییس جمهوری افتتاح شد. ۱۰ پروژه فرودگاهی به ارزش کلی هشت هزار و ۴۲۰ میلیارد ریال در فرودگاه‌های گرگان، اصفهان، شاهرود، تبریز و مشهد و نیز آزادراه شرق اصفهان، ۲۴ کیلومتر راه ترانزیت با اهمیت استراتژیک در شهرکرمان از دیگر طرح های مورد بهره برداری در حوزه حمل و نقل بود.
دولت روحانی در زمینه حمل و نقل ریلی هم صاحب رکورد است و از ابتدای دولت یازدهم تاکنون خطوط ریلی ۹ هزار و ۶۰۰ کیلومتری نود سال گذشته را به حدود ۱۳ هزار کیلومتر رسانده است. پروژه اتصال مرکز ۵ استان همدان، کرمانشاه، گیلان، آذربایجان غربی و آدربایجان شرقی از مسیر جدید به شبکه ریلی از مهم ترین موارد توسعه ریلی است و تا سال ۱۴۰۰ مرکز استان های کردستان، اردبیل و چهارمحال و بختیاری هم به این شبکه ریلی متصل می شود.
ابر پروژه ریلی کشور اما طرح راه‌آهن چابهار- زاهدان است که بندر شهید بهشتی چابهار را به شبکه ریلی متصل می‌کند. بندر شهید بهشتی تنها بندر اقیانوسی کشور است و اتصال آن به شبکه ریلی گام مهمی در توسعه شرق کشور محسوب شود. با این اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان هم به آب های آزاد دسترسی پیدا می کنند که درآمدهای ترانزیتی حاصل از این دسترسی برای ایران قابل توجه خواهد بود. پروژه استراتژیک دیگر دولت تدبیر و امید، راه‌آهن خواف-هرات و اتصال ریلی ایران به افغانستان است. ایران بزرگترین صادرکننده به همسایه شرقی خود است که با پایان این پروژه در پاییز امسال ترانزیت کالا بین دو کشور از انحصار ناوگان جاده ای خارج شده و با افزایش احتمالی قابل توجهی روبرو خواهد شد.
۶- پروژه های محیط زیستی
در سالهای گذشته پاشنه آشیل بسیاری از طرح های صنعتی و عمرانی کم توجهی به پیوست های محیط زیستی طرح ها بود به طوری که اجرای برخی از طرحها پیامدهای زیست محیطی در کشور داشته و اساسا نه تنها کمکی به توسعه نمی کرد حتی با از بین بردن محیط زیست خطرات بسیار بزرگی منطقه و ساکنان آن را تهدید می کرد. بی توجهی به محیط زیست در سالهای اخیر خود را در قالب هجوم ریزگردها از غرب و پیشرفت تلماسه ها از جنوب شرق خود را نشان داد. به طوری که بعضا ریزگردها مناطق مرکزی کشور را هم در معرض تهدید قرار می دهد.
خشک شدن دریاچه ارومیه در سال های گذشته یکی از تلخ ترین نتایج این بی توجهی در سطح کلان بوده است که در صورت ادامه یافتن آن زندگی دست کم۱۴ میلیون نفر را تحت تاثیر قرار می داد. دولت تدبیر و امید هم در دوره نخست فعالیت و هم دوره دوم احیای این دریاچه را دستور کار قرار داد و در واقع نخستین دستور کار در دولت یازدهم همین احیای دریاچه ارومیه بوده است. بر اساس اعلام وزیر نیرو تاکنوو ۶ میلیارد و یکصد میلیون متر مکعب آب سدها در این دریاچه رهاسازی شده است. در حال حاضر تراز دریاچه ارومیه، ۱۲۷۱ متر و ۸۸ سانتی‌متر است که نسبت به سال ۹۴ که سال شروع اقدام‌ها بوده، یک متر و ۳۲ سانتی‌متر افزایش پیدا کرده و حجم فعلی آب دریاچه ۵ میلیارد و ۲۵۰ میلیون متر مکعب و سطح فعلی آب افزون بر ۳۲۴۰ کیلومتر مربع است.
افزایش یک میلیون هکتار به مناطق حفاظت شده محیط زیستی، مراقبت از گونه های در حال انقراض، افزایش تعداد ایستگاه های مراقبت از مناطق مورد حفاظت هم از دیگر طرح های مهم دولت در حوزه حراست از محیط زیست است. پالایش تالاب های میانکاله، گمیشان، انزلی و هورالعظیم با استفاده از فناوری های نوین هم از طرح های مهم محیط زیستی در دولت تدبیر و امید بوده است.
این طرحها تنها بخشی از صدها طرحی است که دولت در سال پایانی خود اجرایی به به مرحله بهره برداری رسانده است آن هم در شرایطی که دولت در شدیدترین تنگناهای بودجه ای ناشی از تحریم و کرونا مواجه بوده است و دولت آمریکا کارزار فشار حداکثری را در سال آخر گسترده تر کرده است. با این وجود دولت با تکیه بر ظرفیتها و قابلیتهایی که در چهار دهه اخیر در کشور ایجاد شده است توانسته این طرحها را برای دولتهای بعد و آیندگان به یادگار بگذارد.
