در نخستین روز سال تحصیلی۹۷-۹۸ رئیس جمهوری در سخنانی خود گفت: «باید به گونه‌ای عمل کنیم که پس از ۱۲ سال دانش‌آموز ما به جای اینکه یک برگه کاغذ به عنوان مدرک دریافت کند، مهارت عملی کسب کرده باشد و حداقل در یک رشته مهارت و علاقه کافی برای اشتغال به کار داشته باشد.»
روحانی در آیین بازگشایی مدارس، پرسش مهر سال تحصیلی ۹۸-۹۷را به موضوع مهارت‌آموزی اختصاص داد و از دانش‌آموزان سوال کرد: «در سال گذشته چه مهارت‌هایی در مدرسه آموختید و برای امسال در این زمینه چه انتظاراتی دارید؟»
اما دولت برای این مهارت‌آموزی چه کرده است؟ شاید با مروری بر این ۷ سالی که از دولت روحانی گذشت، بتوان آمار درستی از اقدامات در این زمینه ارائه داد.
مهرماه سال ۹۶ طرح «ایران مهارت» در مدارس کشور کلید خورد. هدف اولیه اجرای آن، برگزاری دوره‌های کوتاه مدت مهارت‌آموزی برای دانش‌آموزان متوسطه اول در دبیرستان‌ها به کمک آموزشگاه‌های آزاد فنی و حرفه‌ای بود. در ادامه این روند وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ طرح «برنامه ویژه مدارس» را اجرا کرد. در طرح برنامه ویژه مدرسه یا «بوم» دانش‌آموزان دو ساعت به مهارت‌آموزی می‌پردازند. این طرح برای دوره دوم ابتدایی و متوسطه اول اجرا شد و مدیر و معلم برای این دو ساعت به اختیار خود محتوا تهیه می‌کردند. همچنین آموزش و پرورش بسته‌های پیشنهادی برای مدارس داشت که بتوانند از محتوای آن برای اجرای این برنامه استفاده کنند. البته این نوع طرح‌ها در مقاطعی در مدارس دولتی وجود داشته است.
همچنین در اقدامی دیگر از سوی دولت و در همین زمینه طرح اوقات فراغت تابستان ۹۹ با شعار «هر دانش آموز یک مهارت» در قالب ۷۶۰ پایگاه اعم از کانون‌های فرهنگی تربیتی، دارالقران‌ها، مراکز ورزشی، مدارس و … با حضور همه تشکل‌های دانش‌آموزی از اواسط تیرماه آغاز به کار کرده است. البته برنامه‌های مهارت‌آموزی در دهه‌ها و سال‌های اخیر در مقاطعی برگزار شده است. برای مثال طرح «کار دانش» در دهه‌های اخیر در مدارس برگزار می‌شد و دانش‌آموزان زیادی از آن استقبال می‌کردند.
۳۰۰ هزار دانش‌آموز تحت پوشش طرح مهارت
اما این طرح چه تاثیراتی گذاشته جزئیات آنها چه بوده است؟ براساس اعلام مرکز آمار بررسی نرخ بیکاری گروه سنی در ۱۸ تا ۳۵ ساله حاکی از آن است که در بهار امسال ۱۶.۷ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. با وجود این شرایط باید برای مواجه نشدن با مشکل اشتغال باید تصمیمی جدیدی گرفت؛ تصمیمی که این روزها بسیار از آن صحبت می‌شود؛ یعنی مهارت‌آموزی.
مهارت‌آموزی همان مسیری است که برای رفع معضل بیکاری توسط کارشناسان و صاحب‌نظران مطرح می‌شود، اما این مسیر تا چه حد عملیاتی شده است؟
شهریورماه ۹۷ معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش درباره طرح ایران مهارت گفته: طرح ایران مهارت با همکاری سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای در کشور در حال اجراست که ۱۰ درصد دانش‌آموزان را تحت پوشش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهارتی قرار داده است.
علی زرافشان توضیح داده: در طرح ایران مهارت که می‌تواند نقش موثری در هدایت دانش‌آموزان در کسب مهارت‌های حرفه‌ای به صورت تخصصی داشته باشد ۳۰۰ هزار دانش‌آموز تحت پوشش قرار گرفته است. همچنین از طریق صندوق کارآفرینی امید به دنبال حمایت مالی از دانش آموزان هستیم که از این طریق به دانش‌آموزانی که خود اشتغال شوند و کار تولیدی را آغاز کنند از پنج میلیون تومان تا ۱۰ میلیون تومان وام پرداخت می‌شود.
مهارت‌آموزی رایگان در مدارس محروم
زرافشان با بیان اینکه آموزش و پرورش بزرگ‌ترین دستگاه متولی آموزش‌های رسمی مهارت در کشور است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر بیش از ۳۸ درصد دانش‌آموزان دوره متوسطه در دو شاخه فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش مشغول تحصیل هستند. دانش‌آموزان در شاخه فنی و حرفه‌ای در بیش از ۴۰ رشته و در شاخه کاردانش در بیش از ۱۵۰ رشته در حال تحصیل هستند. در واقع بخش زیادی از کشورهای توسعه‌یافته دنیا، سرمایه‌گذاری و ایده‌پردازی‌های زیادی برای مهارت‌آموزشی در مدارس خود صرف می‌کنند.
کسب مهارت‌های شغلی در نظام آموزشی کشور، دغدغه‌ای است که حالا در بسیاری از کشورها، پیاده‌سازی شده و آنها از نظام آموزشی مهارت‌محور خود بهره می‌برند.
چندی پیش معاون سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای کشور گفت: از مهرماه امسال برای نخستین‌بار در مدارس مناطق محروم، آموزش‌های مهارتی را به صورت رایگان ارائه خواهیم داد. علیرضا حاتم‌زاده در گفت‌وگو با مهر در مورد مهارت‌آموزی در مدارس، اظهار کرد: برنامه‌ای با عنوان آموزش ایران‌مهارت را از مدتی قبل داشتیم که در قالب آن، آموزشگاه بخش خصوصی در همکاری با مدارس آموزش و پرورش برای همه دانش‌آموزان مقطع متوسطه، چند ساعت مهارت‌آموزی انجام می‌دهد. این آموزش در هر رشته‌ای که مدرسه با آموزشگاه به توافق برسد، ارائه می‌شود.
۱۰۰میلیارد تومان برای تجهیز هنرستان‌ها
معاون سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور با بیان اینکه آموزش‌ها برای مقطع متوسطه اول ۶۰ ساعت و متوسطه دوم نیز ۶۰ ساعت است، افزود: این آموزش در هر رشته‌ای که مدرسه با آموزشگاه ما به توافق می‌رسد ارائه می‌شود. در نهایت کلاس‌های آموزشی در مدرسه برگزار و گواهی شرکت در دوره آموزشی در اختیار افراد قرار می‌گیرد.
مصطفی آذرکیش مدیرکل دفتر فنی‌و پ‌حرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش‌وپرورش درباره ظرفیت و تجهیزات مدارس و هنرستان‌های کشور به باشگاه خبرنگاران گفته: ۱۰۰ میلیارد تومان برای تجهیز هنرستان‌ها در نظر گرفته شده بود. علاوه بر آن در بودجه سنواتی سال ۹۹ مبلغ ۴۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شد؛ همچنین ۳۸ میلیارد تومان دیگر با تخصیص کامل به هنرستان‌ها اختصاص دادیم.
او ادامه داد: در شرایط کنونی ۱۰۱ رشته کاردانش و فنی و حرفه‌ای داریم که ۴۱ رشته در شاخه فنی‌وحرفه‌ای و ۱۶۰ رشته در شاخه کاردانش داریم؛ در شاخه کاردانش این تعداد رشته در چهار دسته صنعت، خدمات، کشاورزی و هنر طبقه‌بندی می‌شوند.
اولویت در هنرستان‌ها ورود زودتر به بازار کار
مدیرکل دفتر فنی و حرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش، تعدد رشته‌ها را نشانه توجه به بازارکار دانسته و گفته: در رشته‌های مهارتی سعی بر این است تا با توجه به ماهیت کار، هنرجویان شاخه کاردانش طبق برنامه درسی ملی زودتر وارد بازار کار شوند. در واقع اولویت ما در هنرستان‌ها ورود زودتر به بازار کار است همچنین در قانون نظام جامع فنی و حرفه‌ای و مهارتی هم این نکته مورد توجه قرار گرفته که دانش‌آموزان با دریافت گواهینامه‌ها وارد بازار کار شوند، با این وجود مسیر توسعه حرفه‌ای تا دکتری مشخص است و دانش‌آموز باید در این مسیر قرار گیرد.
در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش زیادی از کشورهای توسعه‌یافته دنیا سرمایه‌گذاری و ایده‌پردازی‌های زیادی را برای مهارت‌آموزشی در مدارس خود صرف می‌کنند.
به گزارش ایرناپلاس، «احمد الجعفری»، پژوهشگر و استاد دانشگاه در رشته مدیریت و سیاست‌گذاری آموزشی در مقاله‌ای که به بررسی پنج نظام برتر آموزشی در جهان پرداخته آورده است: در رده‌بندی جهانی کره‌جنوبی رتبه نخست، ژاپن در رتبه دوم، سنگاپور در رتبه سوم، هنگ‌کنگ در رتبه چهارم، فنلاند رتبه پنجم، بریتانیا رتبه ششم و کانادا در رتبه هفتم جای دارد؛، بعد از آن هلند در رتبه هشتم، ایرلند در رتبه نهم، و لهستان در رتبه دهم. بیشترین مواردی که نظام آموزشی کره بر آنها تمرکز دارد عبارتند از ریاضیات، علوم و زبان انگلیسی. با وجود اینکه آموزش و پرورش در کره‌جنوبی رایگان است، اما والدین، ۲۵ درصد از کل درآمد خود را برای تدریس خصوصی فرزندان هزینه می‌کنند. به دنبال آن، دانش‌آموزانی که انتظارات والدین خود را برآورده نسازند، به شدت تنبیه می‌شوند، و عدم دستیابی دانش‌آموز به یک رشته دانشگاهی، در حکم خیانت به خانواده تلقی می‌شود.
چرا کره جنوبی قدرتمندترین سیستم آموزشی را دارد؟
براساس این گزارش، در زمان اشغال کره از سوی ژاپن، آموزش و پرورش محدود به ژاپنی‌ها بود و کره‌ای‌ها مجاز به تحصیل نبودند. از معلمان کره‌ای نیز در مدارس کره‌جنوبی خبری نبود. این امر میزان بی‌سوادی را در کره‌جنوبی بسیار افزایش داده بود. پس از خروج ژاپن، کره‌جنوبی با ایجاد یک یک نظام آموزشی مدرن توانستند این عقب افتادگی را جبران کنند به طوری که در حال حاضر به عنوان الگو و یکی از قدرتمندترین نظام آموزشی جهان به حساب می‌آیند. یکی از مهمترین نقاط قوت نظام آموزشی کره جنوبی تاکید بر مهارت آموزی است.
