به گزارش ایرنا تالاب هامون جازموریان با گستره حوضه آبریزی حدود ۷۰ هزار کیلومترمربع معادل ۲ برابر دریاچه ارومیه در ۵۶ کیلومتری غرب شهرستان دلگان و پنج کیلومتری روستای چاهکیچی واقع شده که ۴۹ درصد آن در حوزه سیستان و بلوچستان و ۵۱ درصد در حوزه استان کرمان قرار دارد.
نیمهٔ باختری این حوضه به وسعت ۳۵ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع در استان کرمان و نیمهٔ خاوری آن به وسعت ۳۴ هزار کیلومتر مربع در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. دشت‌های جیرفت، فاریاب و رودبار جنوب در استان کرمان و دشت‌های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان در محدودهٔ این حوضهٔ آبریز واقع شده‌اند.
تالاب جازموریان به عنوان یک منبع قابل توجه آب شیرین به سبب خشکسالی های مداوم در سال‌های اخیر به کانون بحرانی ریزگردهای جنوب استان سیستان و بلوچستان و استان کرمان تبدیل شده که کم توجهی به این موضوع باعث مشکلات جبران ناپذیری برای شهرستان دلگان شده است.
ساخت ۳۶ سد و بندخاکی و بتونی در استان کرمان ازجمله سد عروس، سدهلیل رود و سد استقلال باعث به نفس افتادن تالاب هامون جازموریان شده است بطوریکه این تالاب هم اکنون کاملا خشک شده و اگر درمانی مناسب برای احیای آن تجویز نشود خطرات جبران ناپذیری برای مردم و منطقه دلگان و بخش جلگه چاه هاشم رقم خواهد زد.
خشک شدن تالاب جازموریان بسیاری از ساکنان منطقه دلگان را با مشکلات عدیده ای روبرو کرده است.
یکی از اهالی بخش جلگه چاه‌هاشم شهرستان دلگان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: منطقه جازموریان یا همان گویش محلی (جاز) در گذشته یکی از ظرفیت های مهم کشاورزی و دامداری در منطقه دلگان بویژه بخش جلگه چاه هاشم بوده و همواره از برکت این تالاب کشاورزی و دامداری دلگان رونق داشته است.
محمد بامری افزود: تالاب جازموریان هم اینک با خطر جدی خشک شدن روبرو شده بطوریکه تمام کسانی که روزی در کنار این تالاب دامداری و کشاورزی داشتند اکنون با مشکل بی آبی روبرو شده و منطقه را ترک و درحاشیه روستاهای دلگان سکنی گزیده اند که این خود یک مشکل اساسی در بحث حاشیه نشینی ایجاد کرده است.
علی نارویی یکی دیگر از اهالی بخش جلگه چاه هاشم نیز گفت: یکی از مشکلات عدیده حاصل از خشک شدن تالاب جازموریان وجود ریزگردهای همیشگی در بخش جلگه و شهرستان دلگان است که وجود تپه های شنی و ماسه ای خود گواهی بر این موضوع است.
حسین عبدالهی یکی از شهروندان گلمورتی از وجود ریزگردهای حاصل از خشک شدن تالاب جازموریان گله کرد و گفت: متاسفانه بعد از خشک شدن تالاب جازموریان ریزگردها میهمان همیشگی مردم دلگان شده بطوریکه وجود این ریزگردها مشکلات تنفسی و بیماری های مختلفی را برای مردم ایجاد کرده است.
عبدالهی بیان کرد: اگر توجه جدی به این تالاب صورت نگیرد به زودی مردم شهرستان دلگان سرنوشتی همانند شمال استان خواهند داشت.
بی عدالتی سازمان حفاظت محیط زیست
فرماندار دلگان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: خشک شدن تالاب هامون جازموریان خطری بزرگ برای منطقه است بطوریکه در صورت کم توجهی به این موضوع باعث بروز مشکلات اساسی در منطقه خواهد شد.
مجتبی شجاعی افزود: گرد و خاک و آسیب های زیست محیطی و تنفسی ناشی از خشکی تالاب جازموریان نصیب مردم دلگان اما آب و اعتبارات آن نصیب استان کرمان می شود این درحالیست که مردم روستاهای این شهرستان عمدتا در معرض تهدید شن های روان قرار دارند.
وی بیان کرد: در دوره ای که توجه و عنایات ویژه ملی نظام و دولت معطوف به محرومیت زدایی و توسعه و پیشرفت استان سیستان و بلوچستان است، اقدام سازمان حفاظت محیط زیست در قبال تخصیص متمرکز اعتبارات جازموریان به استان کرمان مورد قبول نیست .
فرماندار دلگان با ابراز گلایه از بی توجهی و تخصیص نیافتن حق آبه تالاب هامون جازموریان گفت: با چه استدلال و منطقی سازمان حفاظت محیط زیست سال گذشته تمام اعتبار مربوط به احیا تالاب جازموریان (طرح ملی حفاظت پایش و احیای تالابها و رودخانه های در معرض خطر و تهدید کشور ) را به صورت متمرکز به استان کرمان تخصیص داده در حالی که نیمی از تالاب در استان سیستان و بلوچستان واقع شده و از طرفی تمام مصیبت های تالاب ناشی از سوء مدیریت زیست محیطی و آبی و احداث کلکسیون سدها در مسیر هلیل رود استان کرمان است.
شجاعی تصریح کرد: اقدامات نسنجیده و سدسازی در حوضه آبریز تالاب جازموریان در کرمان حاشیه این تالاب در سیستان و بلوچستان را به منطقه ای پرمخاطره تبدیل کرده که هر ساعت تاخیر در چاره‌اندیشی، جازموریان را به سرنوشت هامون دچار می کند.
وی خاطرنشان کرد: تالاب هامون جازموریان به عنوان مرکز تنظیم اکوسیستم های شرق کرمان و غرب سیستان و بلوچستان که در گذشته آب آن شیرین بود، بر اثر یکجانبه گرایی استان کرمان و عدم حساسیت مسوولان سیستان و بلوچستان در گذشته و احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه های حوضه آبریز جازموریان از جمله هلیل رود، این تالاب خشک شده است.
وی افزود: آب رودخانه هلیل رود که باید پس از پیوستن رودخانه ها، سیلابها و روان آبهای دیگر علاوه بر آبیاری جیرفت و کهنوج، وارد تالاب جازموریان شده و مناطقی از سیستان و بلوچستان را بهره مند کند، پشت سد جیرفت ذخیره می شود و حیات تالاب را به خطر انداخته است به طوری که بیشترین ضرر را مردم کشاورز و دامدار شهرستان دلگان متحمل می شوند.
فرماندار دلگان تصریح کرد: سدهای استقلال و عروس در جیرفت و برخی سدهای کوچک و بزرگ آبخیزداری در استان کرمان که تعداد آنها به بیش از ۳۰ سد می رسد، منشا اصلی آسیب تالاب هامون جازموریان برای سیستان و بلوچستان است.
وی اظهار داشت: وجود این سدها اجازه ورود اندک سیلابهای ناشی از بارندگی را به جازموریان نمی دهد که این موضوع تالاب را خشکانده و به منشا ریزگرها تبدیل کرده است.
