بار اول در رای استمزاجی خروج طرح از ذیل اصل ۸۵ رای آورد و بار دوم در جلسه علنی رای نیاورد. از این رو همچنان طرح صیانت از فضای مجازی بر اساس اصل ۸۵ در کمیسیون مشترک و به طور پنهانی تصویب و اجرا خواهد شد. در ادامه آنچه در مجلس گذشت را مرور می‌کنیم.
چرا طرح صیانت بار دیگر در مجلس به رای گذاشته شد؟
در روزهای اخیر ۲۲ تن از نمایندگان مجلس در نامه‌ای از قالیباف، رئیس قوه مقننه خواستند که بررسی طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» از اصل ۸۵ خارج شود.
مجتبی توانگر، یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در خصوص چرایی این مسئله گفته بود: رای گیری برای بررسی طرح مذکور ذیل اصل ۸۵ قانون اساسی زمانی انجام شد که پس از وقت استراحت مجلس بود و تعدادی از نمایندگان در صحن علنی حضور نداشتند. بنابراین اصل هشتاد و پنجی شدن طرح صیانت فقط ۱۲۱ رای آورده است که به نظر می رسد نظر اکثریت مجلس نیست، تعدادی از نمایندگان درخواست لغو این مسئله و بررسی آن به صورت عادی را دارند.
در مجلس امروز بر طرح صیانت چه گذشت؟
این در خواست نمایندگان امروز در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. ابتدا اعلام شد که نمایندگان به لغو این مصوبه (اصل هشتاد و پنجی شدن طرح صیانت) رای داده‌اند، اما مشخص شد این رای استمزاجی بوده است.
آنطور که سمیه محمودی نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی به فارس گفته است: در جلسه غیرعلنی موضوع رسیدگی به طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی طبق اصل ۸۵ قانون اساسی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و موافقان و مخالفان این موضوع مطالب خود را مطرح کردند. در نهایت نمایندگان در یک رأی گیری استمزاجی با ۱۴۴ رأی موافق و ۱۱۱ رأی مخالف با لغو بررسی این طرح طبق اصل ۸۵ موافقت کردند.
اما رای استمزاجی وجهه قانونی ندارد. در واقع عرفی در مجلس است که بر اساس آن رئیس مجلس می‌تواند در شرایطی و برای پیشبرد بهتر اداره مجلس از آن استفاده کند و برای تایید نهایی نیاز به رای‌گیری رسمی است. بنابراین بار دیگر «لغو رسیدگی به طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی بر اساس اصل ۸۵» در جلسه علنی مجلس مطرح و به رای گذاشته شد و ظاهرا در رای گیری نهایی نظر برخی از نمایندگان تغییر کرده است.
در نهایت نمایندگان با ۱۳۰ رای موافق، ۱۲۱ رای مخالف، ۷ رای ممتنع از مجموع ۲۵۸ رای ماخوذه با تقاضا برای «لغو رسیدگی به طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی بر اساس اصل ۸۵» مخالفت کردند.
سرنوشت طرح صیانت چه می‌شود؟
بنابراین در نهایت آنچه که در مجلس گذشت حاصلی نداشت و طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» ذیل اصل ۸۵ باقی ماند. بر این اساس، این طرح به جای بررسی در صحن علنی مجلس و کسب آرا همه نمایندگان، در کمیسیونی متشکل از اعضای تعدادی از کمیسیون‌های تخصصی از جمله کمیسیون فرهنگی که خود طراح اصلی آن است، بررسی و تصویب و سپس به مدت ۳ تا ۵ سال به اجرا در می‌آید.
توجیه برخی نمایندگان برای قرار دادن این طرح ذیل اصل ۸۵ این است که بررسی و تصویب این طرح در صحن زمان‌بر است و هرچه زودتر باید برای فضای مجازی قانون وضع و اعمال شود!
این در حالی است که کشور با انواع و اقسام مشکلات فوری چون تورم، خشکسالی، کرونا و … دست و پنجه نرم می‌کند.
مروری بر طرح صیانت
اما طرح صیانت چیست؟ به طور خلاصه می‌توان گفت طرح صیانت هرگونه پلتفورم اینترنتی و اپلیکیشنی از جمله توئیتر، اینستاگرام، گوگل، یاهو مسنجر، واتساپ، جی‌میل و … را در بر می‌گیرد.
هر کدام از این پلتفورم‌ها برای حضور در فضای اینترنتی ایران باید دفتری در کشور دایر کنند و قوانین و محدودیت‌های قانونی کشور را بپذیرند تا اجازه فعالیت در ایران را داشته باشند. اغلب کارشناسان وقوع چنین اتفاقی را غیرممکن می‌دانند.
درصورتی که این اقدام از سوی این شرکت‌های خارجی انجام نشود ظرف ۴ ماه این پلتفورم‌ها مسدود می‌شوند. البته در طرح این شرط گذاشته شده که پیش از مسدود شدن نمونه داخلی برای هرکدام از آنها باید معرفی شود.
مسدود شدن با فیلتر شدن متفاوت است. به این معنا که پهنای باند این پلتفورم‌ها به شدت کاهش می‌یابد و با کاهش شدید سرعت اینترنت در آنها عملا استفاده از این پلتفورم‌ها غیر ممکن می‌شود. این اتفاقی است که برای اپلیکیشن وایبر رخ داد.
همزمان با مسدود کردن اپلیکیشن‌های خارجی بودجه‌ای برای شرکت‌های داخلی در نظر گرفته شده تا به بهبود اپلیکیشن‌های داخلی پرداخته و کاربران را جذب کنند. از این رو به اعتقاد کارشناسان این طرح نه تنها به محدود کردن فعالیت کاربران در فضای مجازی منجر خواهد شد و دسترسی به فضای اینترنت بین‌الملل را قطع خواهد کرد، بلکه رانت عظیمی نیز در اختیار تعداد محدودی شرکت قرار خواهد داد.
