«صدای رضوی بوی معنویت می دهد. مخاطب هر زمانی که صدای او را می‌شنود، آرامشی پیدا می‌کند که ریشه در ویژگی‌های معنوی رضوی دارد. خصوصیت‌های اخلاقی این استاد برجسته همچنان الگویی برای همگان است.» اینها بخشی از سخنان حسین علیزاده آهنگساز و پژوهشگر در وصف و بزرگداشت سید نورالدین رضوی سروستانی از موسیقدانان نامدار ایرانی است.
زندگینامه و تحصیلات
سید نورالدین رضوی سروستانی در ۲۱ فروردین ۱۳۱۴ خورشیدی در سروستان در ۸۰ کیلومتری شیراز در جنوب شرقی استان فارس دیده به جهان گشود و بعد از گذراندن دوران ابتدایی به موسیقی علاقه مند شد. وی در خصوص شغل پدرش می‌گوید: پدرم شغل سنگ تراشی داشت و گاهی هم چاوش خوانی می کرد. نمی دانم شما اطلاعاتی در این زمینه دارید [یا نه]؟ مختصری خدمتتان عرض می کنم. افرادی که آن‌زمان قصد زیارت عتبات داشتند، به منزل پدر می آمدند و ایشان را دعوت می کردند و یک اسب یا قاطری را با لباس ها و ناقوس های بزرگ پر سر و صدا آذین بندی می کردند و ایشان با یک علم (همیشه ما داشتیم و در منزل بود) سوار بر اسب یا قاطر می شدند و به نام شخصی که ایشان را دعوت کرده بود و قصد زیارت داشت، در کوچه های سروستان به راه می افتادند و شروع به چاوش خوانی می کردند. این شاید در حدود پنج، ۶ یا ۱۰ روز طول می کشد و تا روز انتها، یک نفر به حدود شصت، هفتاد نفر می رسید که یک قافله و گروهی می شدند و با همان حیواناتی که خدمتتان عرض کردم، مسافت های طولانی را طی می کردند و می رفتند زیارت می کردند.
۱۳ساله بود که پس از پایان کلاس ششم ابتدایی؛ همان زمانی که پدرش از دنیا رفت، راهی شیراز شد. طبق گفته‌های پسر وی شروع فعالیت موسیقی استاد سروستانی با قرائت قرآن در سروستان بود، وی می‌گوید: در آن زمان به خاطر صدای خوبی که پدرم داشت و به علت اشراف ایشان نسبت به قرائت قرآن از سوی مردم و محافل دعوت می شد که قرآن تلاوت کند، بعد از آن با فردی به نام نجفیان آشنا می شوند و همین آشنایی باعث می شود که به خواندن تصنیف روی بیاورند. سروستانی بعد از پایان دوران مدرسه در دارایی شیراز استخدام شد و زمانی که ۲۲ ساله بود، ازدواج کرد و یک سال بعد برای تکمیل آموخته های آوازی اش راهی تهران شد.
ورود به عرصه هنر
سروستانی به صورت جدی از ۲۰ سالگی یادگیری موسیقی را در شیراز نزد استاد مشیر معظم افشار آغاز کرد و چندی نگذشت که پیشرفت حاصله که از تلاش و ممارست وی در یادگیری تکنیک های آوازی نشات می گرفت، موجب شهرت این هنرمند جوان در میان موسیقی دوستان، شیراز آن زمان شد. سپس در ۱۳۳۶ خورشیدی برای تکمیل آموخته های خود به تهران رفت و از محضر استادان بزرگی چون مرتضی محجوبی، احمد عبادی، رضا فروتن، سلیمان امیرقاسمی، علی اکبر شهنازی، اصغر بهاری و نورعلی خان برومند بهره‌های فراوان برد. از میان تمام این استادان وی ارتباط بیشتری با استاد نورعلی خان برومند ردیف دان توانای مکتب میرزاعبدالله پیدا کرد که این امر موجب بهره گیری بیشتر از این استاد و انتقال گوشه های کهن دستگاه های ایرانی به این آوازه خوان شد. بدون شک حضور وی در مکتب موسیقایی استاد نورعلی خان برومند نقطه عطف مهم زندگی هنری او محسوب می شود. در محضر این استاد بزرگ آواز ایرانی بود که با محمدرضا شجریان آشنا و هم درس شده و رشته دوستی و مودت این ۲ هنرمند از همانجا به هم بافته شد. گفته می شود که استاد نورعلی خان برومند در پاسخ این پرسش که بین شجریان و رضوی سروستانی کدامیک بهتر می خوانند گفت: «شجریان شیرین می خواند اما رضوی سروستانی درست می خواند».
سید نورالدین رضوی سروستانی از زمره هنرمندانی بود که نخستین حضورش به عنوان خواننده را در رسانه مطرح آن زمان یعنی رادیو تجربه کرد و در ۱۳۳۷ خورشیدی برای نخستین بار صدایش از رادیو شیراز به گوش مردم رسید. دانش و تبحر وی به الگوهای آوازی پیشگامان موسیقی سنتی ایران این هنرمند را به آوازخوانی تبدیل کرد که در کنار سنت و ابداع تحریرهای متفاوت نسبت به دیگران در پی برجای گذاشتن تمبر صوتی مختص خود در آواز ایرانی بود. این استاد آواز در طول فعالیت هنری خود تلاش های بسیاری را در زمینه حفظ و اعتلای شیوه آوازی قدمای موسیقی سنتی ایران و انتقال آن به نسل بعد به انجام رسانید، اما به دلیل مهجور بودن و دوری از رسانه‌ها و تجملات آن گونه که باید دیده نشد. استعداد و فعالیت های هنری او باعث شد که در ۱۳۵۵ خورشیدی دکتری افتخاری موسیقی توسط پادشاه بلژیک به وی اعطا شد. یکی از مهم ترین ویژگی های وی این بود که به مطرح شدن علاقه ای نشان نمی داد و همیشه با کراهت با این مساله برخورد می کرد، او اعتقاد داشت که ابتدا باید انسان و بعد هنرمند بود زیرا اگر غیر از این باشد، هنر متعالی نخواهد بود.
فعالیت‌های آموزشی و هنری
این استاد فرهیخته و متعهد در طول بیش از ۴۰ سال فعالیت هنری شاگردان بسیاری تربیت کرد. صدیق تعریف، حسین علی شاپور، علیرضا قربانی، محمدعلی احدی، علیرضا وکیلی منش، علی‌کاظمی‌راد، پوریا اخواص، مهدی کلاهدوز، علی مرادی، سیدابوالحسن مختاباد و… از جمله شاگردان نام آشنای زنده‌یاد سروستانی هستند. حسام الدین سراج خواننده پیشکسوت موسیقی ایران در وصف رضوی سروستانی می‌گوید: وی از اساتید مسلم آواز بود که با کلام دلنشین خود مخاطب را به سمت و سوی حقیقت سوق می داد و در نوایش همه معیارهای اخلاقی را در نظر می گرفت. وی همچنین ده ها تصنیف از خود به جای گذاشت. از جمله آلبوم‌های موسیقی رضوی سروستانی، می‌توان به این موارد اشاره کرد: رنگ فرح با نوازندگی داریوش طلایی و داوودگنجه‌ای، سروستان با آهنگسازی محمدجلیل عندلیبی، نوای غربت با آهنگسازی ملیحه سعیدی، با من صنما، نسیم سحر، صنم گریزپا و ردیف آوازی دوره عالی نورالدین رضوی سروستانی، همراه با نوازندگی تار داریوش طلایی اشاره کرد.
این هنرمند توانا برای گسترش و شناساندن موسیقی اصیل ایرانی و شیوه صحیح آواز از سال ۱۳۵۲ با همکاری گروه های موسیقی شیدا، سماعی، درویش، مولوی، پرویز مشکاتیان، استاد فرامرز پایور و استاد حسین علیزاده کنسرت های بسیاری در ایران و خارج از ایران اجرا کردند. همچنین از جمله فعالیت های اجرایی وی می توان به عضویت در هیات موسسه خانه موسیقی رضوی اشاره کرد. حضور به عنوان کارشناس و مشاور آواز در مرکز موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و داوری چندین جشنواره از دیگر فعالیت های این معلم ردیف فقید موسیقی ایرانی است.
خاموشی
این هنرمند صاحب سبک سرانجام در هشتم اردیبهشت ۱۳۷۹خورشیدی دیده از جهان فروبست و در حافظیه شیراز در قطعه هنرمندان به خاک سپرده شد. ۱۰ سال بعد از درگذشت او ردیف آوازی به روایت او از طرف موسسه فرهنگی و هنری مشکات در قالب سی‌دی به بازار موسیقی عرضه شد.
