طرح راهبردی فعالیتهای فراسرزمینی با اولویت بخشی به کشورهای همسایه گیلان که شامل روسیه فدراتیو،جمهوری اذربایجان،ترکمنستان و قزاقستان میگردد بویژه آستراخان روسیه فدراتیو درنگ و ملاحظات مطالعاتی و تعاریف کوتاهواری را میطلبد و براب تبیین شیوه ها و روشهای و چگونگی عملکرد ضروری مقدمتا بدان میپردازم:کاسپین _واژه کاربردی میراثی – بین المللی و خزر واژه ای با کاربرد محدود داخلی با مصرف ناصحیح عام و بهره مندان پیرامون اش نه تنها از یک نام فراتر می‌رود بلکه قابل مداقه در همه ابعاد مطالعات مشترک بعنوان پیوند بین فرهنگها است ،تعاملات فرهنگی – هنری در جغرافیای زیستی کاسپین و گفتمان دیپلماسی عمومی باکشورهای همجوار این مرز آبی بعنوان زنجیره شکوهمند مشترک تمدنی در حسن همجواری با یکدیگر اهتمام و پیگیری ویژه تری را یادآور میگردد که از یک ضرورت فراتر رفته و بعنوان یک الزام و لاجرم تجلی می یابد.به گزارش روزنامه معین، در ابتدا ارزنده است به واکاوی این نام شکوهمند و پیکره ارزشمند حیات بپردازیم:واژه کاسپین بر خلاف باوری کم آگاهانه که آن را نامی لاتین میدانند ،اسمی فارسی است بر گرفته از قومی که سالها در کرانه دریای شمال ایران(گیلان) زندگی می‌کرد و تا قسمت های مرکز فلات ایران نیز نفوذ داشت.از نگاه مردم شناسی جدید گیلانی ها از نوادگان مردمی هستند که از غرب این دریا آمدند این دریا در گذشته بخشی از اقیانوس تتیس بود به آبهای آزاد راه داشت اما اکنون بعنوان بزرگترین دریاچه محصور جهان شناخته میشود،مردم گیلان خود به دو دسته «کاس سی ها» و«کس پی ها» تقسیم میشدند، «سی» در زبان گیلکی به صخره و «پی» نیز جلگه معنی دارد لذا کاس های ساکن جلگه «کاس پی ها» و ساکنان کوهستان «کاس سی ها» نامیده میشدند،در کهن ترین نقشه ها و اسناد موجود که موقعیت و نام این پهنه و چغرافیا در آن آمده چون نقشه «هکاتوس» (مربوط به ۵۰۰ پیش از میلاد) و نقشه معروف «آرانونس»(۲۰۰ پیش از میلاد)؛نام این منطقه بر گرفته از نام«کاسپین» است و کاربرد نام خزر بر گرفته از اسم قوم تازنده ای است که دین یهود را پذیرفتند وسراسر ضلع غربی این دریا را اشغال کردند از اینرو نام خزر پس از قرن چهارم هجری قمری مطرح گشت.
بر مبنای مطالعات تاریخی و استنادی این دریاچه که بزرگترین دریاچه جهان محسوب میشود از نظر شرایط اقلیمی و اکوسیستم محیطی یک منطقه استثنایی و یک موهبت یگانه الهی برای کشور عزیز ایران و و باشندگان دیگر کشورهای همسایه محسوب میگردد که نقطه تلاقی پنج کشور تمدنی با فرهنگ نزدیک و مشترک است که در سالهای اخیر به یکی از کانون های استراتژیک مهم و مورد توجه چالش و تعامل رقابت های بین المللی تبدیل شده که از این منظر کارکرد دو سویه و توأمان الف_فرصت برای توسعه دیپلماسی فرهنگی ب_ تهدید سیاسی برای ما پیدا خواهد کرد.
اصحاب اندیشه فرهنگی و مدیریت راهبردی معتقدند دیپلماسی فرهنگی سه هدف عمده را دنبال میکند:
۱_کسب وجهه بین المللی در میان ملل و اقوام و اثر گذاری بر رفتار آن ها
۲_,ایجاد روابط علمی _فرهنگی جدید بمنظور برقراری روابط پایدار و صمیمیت میان جوامع
۳_فهم دقیق اصول موجود در فرهنگ سایر ملت ها و کنکاش در ریشه فرهنگی و اجتماعی و هویت مشترک با هدف ارتقاء درک فی مابین ملت ها.نکته اینکه اساسا هویت ها مبتنی بر تشابهات و افتراق ها شکل میگیرند و بی تردید در سطح اجتماعی کلان ،آگاهی و تعمیق همین مشترکات تمدنی _فرهنکی ملل را بیش از پیش به هم نزدیک و مأنوس کرده و فرصت های تعامل پویا و پایایی را پیش رو قرار میدهد و از دیگر سو وقوف به تمایزات و تفاوت های فرهنگی نیز برنامه ریزی و سیاست گذاری های پایدارتر و آگاهانه تری را فراهم میسازد.در این میان قطعا هنرمندان،اندیشمندان فرهنگی بعنوان سفیران ممتاز هر کشوری محسوب میشوند تا بهانه و دلیل تعمیق روابط صمیمانه ملت های همسایه را فراهم سازند اینجاست که حضور پررنگ و اثر بخش میراث ناملموس هنری و فرهنگی در رفتاری مهرورزانه و بدیع بعنوان یک ابتکار معنوی با آدابی نشأت گرفته از داشته های بالنده بومی نقش پل ارتباطی پیوندهای فرهنگی و هنری را تحت زبان مشترک رقم میزند.گیلان ، گهواره تمدن کاسپین و زیستگاه باشندگان گیل و دیلم ،خواستگاه کاسپی ها و کادوسی ها و آماردها از گزاره های دور تا گذران امروز که همواره جلگه و جنگلی مسکون بوده ،پهنه وجدآور بی بدیلیست در همه حوزه های زیستی اش از لاجوردی سپهر آسمانش گرفته تا زرین فامی فرازهای ستیغ قلل اسطوره ای تا سبزینه پوشی مخملین جلگه و حریر آبی کاسپینی دریایش…اما دریای آن حکایت و روایتی دور و نزدیک معنا آفرین برای این گستره حیات داشته و دارد ، با نگاهی به تاریخ در خواهیم یافت آنچه اکنون ما را به تمدن بشری در این نقطه پیوند میزند همین دریاست همین دریای کاسپین که در گذشته دور بخشی از اقیانوس تتیس بود و ما را به آبهای آزاد کره خاکی پیوند میزد، البته امروزه رود ولگا به مدد دست سازه بشر صنعتی و آب راه و کانال پله ای آن در مقیاسی کوچک این نقش را عهده دار است.
طبیعیست بواسطه خان نعمت «دریا»، تجمع ، زندگی و حرفه ها در جوارش شکل گرفته و در گذر زمان بنادر یکی پس از دیگری در گوشه و کنار آن پدیدار گشتند و این شاخصه بعنوان یک مولفه رویکردگرا در تولید و بازآفرینی فیلمی مستند بهانه ای گشت تا سازندگان آن اقدام به ساخت اثری تحت عنوان « دریای مهر» همت گمارند ، مستند مذکور با پشتیبانی فنی دپارتمان رویدادسازی معین به تهیه و کارگردانی فیلمساز و مستند پژوه گیلان نادر معصومی با همگرایی تیم منسجم تولید که مشاور محتوای تاریخی آن دکتر میر مهدی میرصالحی بعهده داشته اند در استان گیلان و استان آستراخان روسیه فدراتیو از سال ۱۴۰۰ کلید خورد و در بهار ۱۴۰۲ فرآیند ساخت آن باتمام رسید و در نخستین رونمایی که به میزبانی موزه تاریخ و معماری آستراخانسکایا بخشهایی از اثر با تماشاگران فرهنگی-علمی مورد بازبینی و بررسی قرار گرفت و در تهران نیز به مناسبت هفته پژوهش به میزبانی گروه و انجمن علمی دانشجویی تاریخ با همکاری گروه انجمن علمی دانشجویی زبان روسی دانشگاه تربیت مدرس با سخنرانی دکتر مریلا احمدی و دکتر جواد مرشدلو اعضای هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس ، نادر معصومی تهیه کننده و کارگردان،دکتر میرمهدی میرصالحی باستان شناس و دکتر یونس رنجکش مدیر مسئول روزنامه سراسری معین با حضور و همراهی جمعی از دانشجویان به تماشا نشستند.
در این ویژه برنامه همایش پژوهش های تاریخی با اهدای تقدیرنامه از تهیه کننده فیلم دریای مهر آقای نادر معصومی و سخنرانان دکتر میر مهدی میرصالحی و دکتر یونس رنجکش قدردانی گردید.
دپارتمان رویدادسازی معین با رویکرد تعاملات و هم اندیشی های راهبردی در حوزه فرهنگ و هنر تا کنون پیرامون مباحث کاسپین شناسی و مطالعات مرتبط اقدام به اجرا و بازتولید سلسله تولیدات محتوای رسانه ای و آفرینش های هنری پرداخته و در نظر دارد با همگرایی های سازنده ،نگاه به پیوست های فرهنگی بمنظور ایجاد بسترهای ارزشمند و اثرگذار درتوسعه پایدار گفتمانهای تعاملی را پیگیری و استمرار بخشد.
در نشست ۱۴ آذر ماه ۱۴۰۲ دانشگاه تربیت مدرس با محوریت پژوهش در خدمت جامعه آقای فرهاد زینی وند نژاد دبیر جلسه به تشریح پویایی بندر انزلی و استان گیلان در تعاملات تجاری با آستراخان روسیه از گذشته های دور پرداختند و نادر معصومی نیز بعنوان تهیه کننده فیلم مستند دریای مهر از اساتید و دانشجویان تاریخ و زبان روسی دانشگاه تربیت مدرس دعوت کرد تا فیلم را که به اساتید فقید اثر مهندس اصغر امانی و استاد سرگئی گرمانوویچ لووف ای آن شناس آستراخان تقدیم گردیده به تماشای فیلم بنشینند تا در بین جلسه نمایش ضمن بررسی و تحقیق بیشتر در اهمیت جایگاه استانهای شمالی ایران در ارتباطات برجای مانده تاریخی با آستراخان روسیه با محوریت دریا و کاسپین درنگ و کنکاش همه جانبه ای شکل گیرد و خانم دکتر مریلا احمدی نیز با ریشه یابی زبانی این حوزه تمدنی و خواستگاه تاریخی زیستی اقوام ساکن در حاشیه دریای کاسپین از کارهای ارزشمندی که در گروه زبان روسی این دانشگاه رخ داده و در جریان است اشاره فرمودند،در بخشی از سخنرانی دکتر جواد مرشدلو به نکته ارزشمند و قابل مداقه پیرامون وصیت نامه پتر کبیر داشتند و مطرح کردند شواهد و مطالعات گواه بر این دارند که بسیاری از متون منتشره در این خصوص فاقد سندیت و اعتبار تشخیص دادشده و بیشتر جنبه روس هراسی و طرح ترس افکنی مد نظر منتشر کنندگان بوده و در ادامه به صنعت کشتی سازی و توسعه ناوگان دریایی شمال ایران در عهد نادر شاه توسط جان آلتون ارایه مطلب کردن که در تکمیل و تایید این موضوع دکتر میرصالحی داستان شناس به کرانه نوردی و ساحل نوردی گیلانیان در سده های گذشته اشاره داشتند و ناوگان تجاری کشتی های روسی توسط تجار آستراخان روسیه که عمدتا کالاهای مصرفی با کشتی های کوچک اشقون به سواحل و بنادر گیلان حمل می‌کردند پرداختند در پایان نشست هم اندیشانه پژوهش در خدمت جامعه دکتر یونس رنجکش مدیر مسئول روزنامه معین نیز ضمن تاکید بر دقت کردن به ضرورت کار فرهنگی بعنوان پیوست پر اهمیت مراودات تجاری و توسعه روابط پایدار در حوزه دریای کاسپین و حسن همجواری با ملتها و اقوام این دریای دوستی بعنوان حسن ختام تقدیرنامه مشترک استانداری آستراخان و کنسولگری ایران در آستراخان و اتاق مشترک ایران و روسیه را به جنابان دکتر جواد مرشدلو از دانشگاه تربیت مدرس و دکتر میر مهدی میرصالحی باستان شناس گیلان به نمایندگی از جناب مهدی آکوچکیان سر کنسول محترم جمهوری اسلامی ایران در آستراخان که از حامیان معنوی تولید پروژه مستند دریای مهر بوده اند، اهدا کردند.
نادر معصومی تهیه کننده و مستند پژوه
