به گزارش ایرناپلاس، کرونا قصد ندارد گریبان مردم دنیا را رها کند و به نظر می‌رسد همچنان تا تولید و اثرگذاری واکسن آن، در زندگی انسان‌ها تاثیرگذار باشد؛ به همین دلیل همه در پی پیداکردن راهی برای ادامه حیات و ارائه فعالیت‌های خود، مطابق پروتکل‌های بهداشتی برآمدند تا بتوانند امرار معاش کنند.
از جمله کسانی که در این زمینه به دنبال تغییر و تحول در فعالیت خود برآمدند، خوانندگان و عوامل آنها هستند. برگزاری کنسرت آنلاین یکی از راه‌هایی است که می‌تواند ضمن آنکه درآمدزایی برای هنرمندان داشته باشد، در افزایش فضای شاد در جامعه نیز تاثیر سازنده‌ای دارد.
با توجه به مشکلات ناشی از شیوع کرونا برای فعالان این بخش، برای تسهیل عملکرد موسیقی‌دان‌ها در این دوران، دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد رودکی از اجراهای آنلاین تا پایان سال جاری به‌طور مشترک حمایت می‌کنند.
برگزاری کنسرت و اجرای آنلاین موسیقی در این روزهای کرونایی، با اینکه مشکلاتی به همراه دارد، اما در حال اصلاح و پیگیری است.
درباره نقش این روش بر تامین معیشت هنرمندان، خبرنگار ایرناپلاس با پیروز ارجمند کارشناس موسیقی، آهنگساز و نوازنده گفت‌وگویی انجام داد.
به نظر شما اقداماتی که برای اجرای آنلاین انجام شده، می‌تواند پاسخگوی نیاز روانی هنرمندان برای ارائه هنر و همچنین رفع نیاز تامین معاش آنها باشد؟
_ انسان‌ها در دوران بحران، از خلاقیت‌های فکری در تولید ابزارهای جدید برای عرضه هنر خود استفاده می‌کنند. در دروان مختلف تاریخ مانند جنگ جهانی اول و دوم و همچنین در سال‌های دفاع مقدس، شاهد این خلاقیت‌ها بودیم و ابزارهای تازه‌ای با شکل جدید اجرایی داشتیم و بعد از این هم خواهیم داشت.
ما از ۱۰ سال پیش شاهد اجرای آنلاین در کشورهای مختلف هستیم، این در حالی است که هنرمندان ایرانی در دوران همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ به صورت محدود از این ظرفیت استفاده کردند. تعداد اجراهای آنلاین بسیار محدود و نوع اجرا برای مخاطب خاص بود. برای نمونه، خوانندگان پاپ وارد این عرصه نشدند و بیشتر خوانندگان ملی بودند که اجراهای آنلاین برگزار کردند. به این دلیل می‌توان گفت اجرای آنلاین پروژه موفقی در همه گرایش‌ها نبود.
اهمیت بالای نگاه اقتصادی در اجرای آنلاین
در برخی از موارد هم که اجرای آنلاین برگزار شد، کیفیت صدابرداری و پخش با مشکلاتی مواجه بود. از طرفی انتظار می‌رفت با توجه به شرایط مالی مردم و هدفی که از اجرای این کنسرت‌ها در نظر گرفته شده، کنسرت‌ها به صورت رایگان برگزار شوند. ضمن اینکه در برخی اجراها، اسپانسرهایی وجود داشت که نشان‌دهنده اهمیت بالای رویکرد اقتصادی این اجراهاست.
در مجموع باید گفت هنوز زیرساخت‌های ایران در این حوزه به‌طور کامل آماده نیست. اشاره می‌کنم به اجرای آندریا بوچلی، خواننده نابینای تنور اهل ایتالیا در کلیسای جامع میلان که همزمان چند میلیون نفر از کشورهای مختلف، آن اجرا را با کیفیت خوب تماشا کردند. این در حالی است که بیشتر اجراهایی که این روزها در ایران به صورت آنلاین برگزار می‌شود، چند بار قطع و وصل می‌شود؛ این مشکل مرتبط با زیرساخت‌هاست.
جذب مخاطب خاکستری
به نظر شما با امکانات و شرایط موجود چه اقداماتی انجام شود تا بتوانیم شاهد اجراهای بهتر به صورت آنلاین باشیم؟
_ محل برگزاری کنسرت‌های آنلاین از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین دوران شاهد انتخاب مکان‌های جذاب توسط کیهان کلهر بودیم. او به دلیل استفاده از ساز به صورت سولو –تک‌نوازی- توانست با همین امکانات، کنسرت‌هایی با کیفیت بالا ارائه دهد.
همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید بسته پیشنهادی برای کنسرت آنلاین را کاملا توضیح دهد، تا بتوان درباره آن نظر داد. البته اگر این دیدگاه عملی شود، اتفاق خوبی خواهد بود زیرا ممکن است مخاطبان خاکستری که به دلیل استاندارد نبودن سالن‌های کنسرت و قیمت بالای بلیط به سالن‌های اجرا نمی‌روند، جذب تماشای آنلاین کنسرت‌ها شوند.
برای جذب مخاطب باید در اجرا، خلاقیت‌هایی به کار برده شود، قیمت بلیط‌ها پایین بیاید تا مخاطبان از این امکان استفاده کنند و هنرمندان نیز در این روند، درآمدی کسب کنند.
نگرانی من این است که براساس تجربه‌های پیشین، می‌توان گفت پلتفرم‌هایی که اجرای آنلاین را هدایت می‌کنند، بخش عمده درآمد را دریافت می‌کنند؛ مانند سایت‌های فروش بلیط و شرکت‌هایی که وسایل فنی را در اختیار هنرمندان می‌گذارند، بخش عمده درآمد به جیب این گروه می‌رود. می‌توان گفت کمترین میزان دریافتی از یک کنسرت، سهم آهنگساز و نوازندگان می‌شود. سهم عمده درآمد را خواننده، شرکت برگزار کننده و شرکت‌های فنی دریافت می‌کنند.
خوانندگان نزدیک به ۵۰ درصد درآمد را دریافت می‌کنند؛ باقی هنرمندان درآمد چندانی از این روند ندارند. این در حالی است که اصولا نوازندگانی که کنسرت می‌دهند و با درآمد آن امرار معاش می‌کنند، شاید به ۵۰۰ نفر نرسند. نمی‌توان امیدوار بود که اجرای آنلاین کنسرت بر پویایی اقتصاد و بهبود وضعیت معیشت هنرمندان در دوران کرونا تاثیرگذار باشد.
ضرورت تدوین جدول قیمت در حوزه موسیقی
پس پیش از هر چیز، نیازمند قوانینی هستیم که متوجه حقوق هنرمندان باشد و با استناد به آن بتوانند کسب درآمد داشته‌باشند؟
_ باید در حوزه موسیقی جدول قیمت داشته‌باشیم و این‌طور نباشد که هرکسی بتواند قیمت مورد نظر خود را اعمال کند. متاسفانه هنوز میزانی برای پرداخت حق‌الزحمه نداریم. گاهی ممکن است دستمزد نوازنده از کنسرت سه یا چهار صندلی از سالن باشد، این در حالی است که برای یک سالن هزار نفری، درآمد خواننده به اندازه ۵۰۰ صندلی است. این موارد باید به صورت جدولی مشخص با قیمت تعیین شوند، یعنی نهادی مانند خانه موسیقی با همکاری اتحادیه تهیه‌کنندگان، قیمت تعیین کنند تا نوازنده‌ای که تحصیلات دارد، ساعت‌ها تمرین کرده و ۳۰ سال سابقه فعالیت دارد، درآمدش پایین‌تر از خواننده نباشد. این بی‌عدالتی است و فکر می‌کنم برای ادامه و بقای فعالان حوزه موسیقی خطرناک است.
وزارت ارشاد تا به حال اقدامی برای تهیه جدول قیمت انجام نداده؛ همچنین عواید خالق آثاری که در این سال‌ها در سالن کنسرت اجرا می‌شود، نزدیک به صفر است. آن هم در حالی که مالکیت معنوی فقط در انحصار ترانه‌سرا و آهنگساز است.
در سبک پاپ اقدامی انجام نشد
اشاره کردید که برخی سبک‌های موسیقی مانند پاپ وارد اجرای آنلاین نشده است. به نظر شما چرا فعالان این سبک در این دوران کمتر کنسرت اجرا کردند؟
_ تصورم این است که متاسفانه موسیقیدان‌های پاپ در دوران کرونا نمره خوبی نگرفتند. در این دوران شاهد تلاش آهنگسازان و ترانه‌سرایان برای خلق آثار بودیم، اما در سبک پاپ اقدامی انجام نشد. فقط خوانندگان محدودی مانند رضا صادقی در این حوزه فعالیت کردند. شاید این کمبود فعالیت به این دلیل باشد که آنها منتظر درآمد هنگفتی از اجرای کنسرت آنلاین هستند. این در حالی است که خوانندگان پاپ، در همه این سال‌ها توسط مردم حمایت شدند، این مردم بودند که در کنسرت‌های آنها شرکت کردند، اما درست در اوج بحران، خوانندگان پاپ مردم را تنها گذاشتند و کار چندانی برای آنها انجام ندادند و حتی حاضر نشدند برای مردم کنسرت رایگان برگزار کنند.
مهم‌ترین مشکل اهالی موسیقی کمبود سالن است
چه پیشنهاد سازنده‌ای برای بهتر برگزارشدن اجراهای آنلاین دارید تا فعالان حوزه موسیقی بتوانند در این دوران روی پا بمانند و در دوران پساکرونا به فعالیت خود ادامه دهند؟
_ مهم‌ترین مشکلی که فعالان حوزه موسیقی با آن مواجه‌اند، سالن‌های اجراست؛ وزارت فرهنگ و ارشاد می‌تواند سالن‌هایی در اختیار هنرمندان قرار دهد؛ برای مثال مجموعه آزادی، سالن نیاوران، سالن رودکی، تالار وحدت حتی تالارهایی را که در شهرستان‌ها هست، به صورت رایگان در اختیار هنرمندان بگذارند و هزینه تولید و پخش آثار را متقبل شوند تا هنرمندان به سهم خود اجرای رایگان داشته باشند.
همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد باید حمایت زیرساختی داشته باشد و اقدامات لازم برای پخش استاندارد آثار را فراهم کند. این راهی است که تا ۶ ماه آینده نیاز هنرمندان و مردم را رفع می‌کند زیرا سال نو را پیش‌رو داریم و با این روش می‌توان بدون هزینه، از امکاناتی که در اختیار داریم استفاده کنیم.
